Ο καθορισμός των προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής, όπως και η διάθεση των αναγκαίων πόρων, εύλογα υπαγορεύονται από τη σπουδαιότητα των εθνικών συμφερόντων που εξυπηρετούνται και τη δυνατότητα επίτευξής τους. Ιστορικά ο Ελληνισμός, είχε παρουσία και ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στον Νότιο Καύκασο, τόσο λόγω των Ελληνικών πληθυσμών, όσο και λόγω των συνεπειών που προέκυπταν από τη διαμόρφωση των τοπικών γεωπολιτικών συσχετισμών.
Κορυφαία κατά τούτο σημασία, για τα δρώμενα στην εν λόγω περιοχή, έχει η εξέλιξη της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαιτζάν, επ’ αφορμή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι αλλαγές στο επίπεδο της έντασης, μπορούν να αποτελέσουν θρυαλλίδα για ευρύτερες εξελίξεις ή να υπονομεύσουν ακόμα και την κρατική υπόσταση του Ιστορικού έθνους των Αρμενίων. Είναι απόλυτα εύλογη η καθολική δραστηριοποίηση και εγρήγορση, του συνόλου των Αρμενικών θεσμών, προ του κινδύνου. Είναι επίσης αξιοσημείωτο, όπως αποτυπώνεται και σε σχετικές δημοσιοποιηθείσες οδηγίες του Αρμένιου Πρωθυπουργού Πασινιάν, ότι απευθύνεται πέρα από τις κρατικές υπηρεσίες και αξιωματούχους και στο σύνολο της Αρμενικής Διασποράς. Μια πραγματική πρόσκληση και ενάσκηση δημόσιας διπλωματίας, που περιλαμβάνει κάθε διαθέσιμο και χρήσιμο πόρο, όπως και το ανθρώπινο δυναμικό του έθνους. Αναμφισβήτητα ένα πρότυπο δράσης, που ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα και τον βαθμό ρεαλισμού για την επίτευξή του, δίνει τον τόνο για ουσιαστική αξιοποίηση της Διασποράς και τη σφυρηλάτηση του συντονισμού της με το Μητροπολιτικό Κέντρο. Στην περίπτωση βέβαια της Αρμενίας, όπως οι πρόσφατες εξελίξεις σε σχέση με τον πόλεμο των 44 ημερών του 2020 έχουν δείξει, έχει γίνει με καθυστέρηση.
Η εντυπωσιακή κινητοποίηση των Αρμενικών δικτύων και αξιωματούχων, επιβεβαιώθηκε και με την ευγενική επισήμανσή τους, της οποίας έγινα δέκτης τις προηγούμενες ημέρες, ότι ο διαλαμβανόμενος από τους Αζέρους διάδρομος του Ζανγκεζούρ, που προώρισται να συνδέσει το Αζερμπαιτζάν με τον Αζέρικο, εντός της Αρμενίας, θύλακα του Ναχιτσεβάν, δεν αποτελεί συμφωνηθείσα δέσμευση μεταξύ των δύο κρατών. Αναφέρεται εν προκειμένω ότι η τριμερής συμφωνία της 9ης Νοεμβρίου του 2020, ενώ κάνει ρητή αναφορά στον δίαυλο του Λατσίν που συνδέει το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία, καθώς επίσης και τις εγγυήσεις για την απρόσκοπτη ‘λειτουργία του’, δεν περιλαμβάνει οιαδήποτε αναφορά στον διάδρομο του Ζανγκεζούρ. Δεν μπορεί λοιπόν να τεθεί οιοδήποτε ζήτημα αμοιβαιότητας και εκπλήρωσης αντιστοίχων υποχρεώσεων από πλευράς Αρμενίας.
Η αναφορά είναι ορθή. Δεν πρέπει ωστόσο να παραγνωρίζεται κατά πρώτον ότι βασική μέριμνα για την αποκατάσταση της απρόσκοπτης ‘λειτουργίας’ του διαύλου του Λατσίν, είναι η ανθρωπιστική. Η διακινδύνευση της επιβίωσης 120.000 αμάχων Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι το διακύβευμα για τη διεθνή κοινότητα και το συλλογικό σύστημα ασφαλείας. Όσον αφορά τη μη ύπαρξη ρητής αναφοράς στον διάδρομο Ζανγκεζούρ, θα μπορούσε να τύχει εφαρμογής η ρύθμιση περί αποκατάστασης κάθε οδού επικοινωνίας και συγκοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών. Η αναλογική επέκταση ακόμα και σε οδούς επικοινωνίας που επίσημα δεν υφίστανται δε θα πρέπει να φοβίζει. Υπό τον εύλογο και απόλυτα θεμιτό όρο, ότι κάθε οδός και δίαυλος επικοινωνίας, τελούν υπό την κυριαρχία και την εγγύηση της χώρας μέσα από την οποία διέρχονται. Νησίδες ετεροδικίας και διομολογήσεων ως ξένα εδάφη, με την απειλή της ισχύος, δε νοούνται.
Η εμπέδωση των ανταλλαγών και της επικοινωνίας μεταξύ των χωρών, διευκολύνει το εμπόριο, αμβλύνει τις διαφορές, αποδομεί τις προκαταλήψεις, ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία και θωρακίζει στην πράξη την ειρήνη. Είναι καλό να εργαστούμε και να επενδύσουμε στην κατεύθυνση αυτή. Την επιτυχία της την επιβεβαιώνει η σύλληψη της ιδέας και η πορεία της Ενωμένης Ευρώπης.
Πολύκαρπος Αδαμίδης
Δικηγόρος
Καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου, Διεθνών Σχέσεων και Προμηθειών στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
