Η 25η Νοεμβρίου είναι αφιερωμένη στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Ο όρος βία κατά των γυναικών αναφέρεται στην ενδοοικογενειακή βία και στην βία εντός της κοινωνίας γενικά (σεξουαλική παρενόχληση/κακοποίηση, βιασμός, σωματεμπορία).
Δυστυχώς είναι πάντοτε μια κακή είδηση η οποία δείχνει τον βαθμό σοβαρότητας μιας κατάστασης ή ενός φαινομένου όπως της ενδοοικογενειακής βίας. Το 2021 δεν ήταν μόνο μία η κακή είδηση που αφορούσε την κατάληξη της ενδοοικογενειακής βίας. Τα συμβάντα του 2021 που αφορούν τις γυναικοκτονίες στην χώρα μας, τάραξαν και τρόμαξαν την κοινωνία, αλλά την γέμισαν και με πολλά ερωτήματα. Γιατί να συμβαίνει αυτό; Πώς δεν το κατάλαβαν; Τί κάναμε λάθος; Τί έπρεπε να είχε γίνει; Τί συμβαίνει; Γιατί;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης πως πολλές γυναίκες βρίσκονται αυτήν την στιγμή σε κακοποιητική σχέση και δεν έχουν γίνει είδηση ακόμη. Ας μην επιτρέψουμε να γίνουν. Ο καθένας από εμάς μπορεί να συμβάλλει σε αυτό. Μπορεί να μην είναι όλα στο χέρι μας, αλλά ας μην επιτρέψουμε να είμαστε μέρος αυτού του φαινομένου με την σιωπή μας, την παθητική μας στάση, με φράσεις τύπου «δεν μας αφορά ..», «ας πρόσεχε..», «όλοι έχουν προβλήματα στις σχέσεις..», αλλά ούτε και με την άγνοια γύρω από θέματα που αφορούν την βία κατά των γυναικών. Γιατί είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους.
Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες η βία από τον σύντροφο είναι η πιο συχνή μορφή βίας. Μία στις τρείς γυναίκες θα κακοποιηθεί σωματικά, λεκτικά, θα βιασθεί ή θα δεχθεί άλλου είδους κακοποίησης κάποια στιγμή στη ζωή της από τον σύντροφό της.
Η βία έχει πολλές μορφές:
Σωματική βία
Σεξουαλική βία
Οικονομική κακοποίηση και εκμετάλλευση
Ψυχολογική βία
Στην Ψυχολογική βία εντάσσεται και η λεκτική βία. Συχνά έχουμε την εντύπωση πως δεν είναι κάτι σοβαρό, πως δεν σημαίνει κάτι, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι συχνά η λεκτική βία προηγείται της σωματικής βίας. Επίσης γνωρίζουμε πλέον πως κάθε είδους ψυχολογικής βίας (εκφοβισμός, λεκτική και συναισθηματική βία, απειλές και κοινωνική απομόνωση) έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του ανθρώπου, που μπορεί να μην είναι ορατές όπως ένα σπασμένο χέρι, αλλά μπορεί να αφορούν την εκδήλωση κατάθλιψης, την χρήση ουσιών, το έντονο άγχος, την απομόνωση και ενοχοποίηση, την δημιουργία σχέσης εξάρτησης και το αίσθημα φόβου.
Τί είναι όμως μια κακοποιητική σχέση και ποια είναι τα σημάδια που μπορεί να εντοπίσει κανείς όταν βρίσκεται σε αυτήν;
Ως κακοποιητική σχέση χαρακτηρίζεται μια σχέση που σίγουρα δεν βασίζεται στον σεβασμό του άλλου, αλλά εμπεριέχει απειλές, υπερβολική ζήλια, υποτίμηση του άλλου, παραμέληση, ακραίες και ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, θυματοποίηση του θύτη και επιθετικές συμπεριφορές. Μπορούν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά να συμβαδίζουν με την «αγάπη»; Μπορεί κανείς να συμπεριφέρεται σε αυτό το φάσμα κακοποίησης και να λέει ότι σε αγαπά; Κι όμως μπορεί; Ένας κακοποιητικός σύντροφος δεν εμφανίζεται αρχικά με τα στοιχεία που περιγράψαμε πιο πάνω. Στην αρχή της σχέσης όλα μοιάζουν παραμυθένια. Συνήθως είναι άνθρωποι που οραματίζονται γρήγορα και εύκολα το συντροφικό μέλλον, δεσμεύσεις και γάμους, με ρομαντική διάθεση. Και σε ποια γυναίκα δεν αρέσουν αυτά; Στην πορεία ωστόσο της σχέσης φαίνεται να χάνονται τα όρια μεταξύ των δύο συντρόφων. Είναι σαν να βλέπει την σύντροφό του ως ιδιοκτησία του. Αυτό ξεκινάει από νωρίς όταν δεν υπάρχει σεβασμός απόψεων, επιθυμιών και δισταγμός στην ελεύθερη έκφραση των σκέψεων. Ο κακοποιητικός χαρακτήρας δεν μπορεί να δεχτεί την απομάκρυνση της συντρόφου για κανέναν λόγο και αναζητά συνεχώς την αποκλειστικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η σύντροφος να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τους υπόλοιπους ρόλους που έχει στην ζωή της (κόρη, αδερφή, φίλη, συνάδελφος), γιατί θεωρούνται απειλητικοί για την σχέση. Σε αυτό το σημείο γίνεται ορατή και η κοινωνική απομόνωση όσων βρίσκονται σε κακοποιητικό δεσμό. Οι θύτες συνηθίζουν να εκτοξεύουν κατηγορίες προς τα θύματα, με αποτέλεσμα εκείνα να νιώθουν ενοχές και ευθύνη για όσα τους συμβαίνουν. Μάλιστα τους είναι πιο εύκολο να περιορίσουν την δική τους συμπεριφορά ως θύματα κακοποίησης, να προσπαθήσουν να την αλλάξουν για να βελτιώσουν την κατάσταση, παρά να δούνε το αντίθετο να συμβαίνει. Η εικόνα του συντρόφου που νοιάζεται μπορεί να έχει εντυπωθεί τόσο βαθιά στα θύματα, που να λειτουργεί και ως αιτιολογία μέσα τους για τις συμπεριφορές που δέχονται καθημερινά («συμπεριφέρεται έτσι γιατί με νοιάζεται»). Έτσι, μαζί με το αίσθημα του φόβου και της αγωνίας συνεχίζουν να υπομένουν μία κατάσταση, που μόνο με «αγάπη» δεν μοιάζει.
Για να βγει μια γυναίκα από μια κακοποιητική σχέση, θα πρέπει αρχικά να συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεται σε μια. Το πρώτο και πιο ουσιαστικό βήμα είναι να αναγνωρίσει ότι οι συμπεριφορές του συντρόφου της δεν εκφράζουν αγάπη, δεν ευθύνεται εκείνη για αυτές και δεν τις αξίζουν. Μόνο μετά από αυτό το βήμα μπορεί να ξεκινήσει την απεξάρτηση και αποστασιοποίηση από την σχέση και τον σύντροφο. Σημαντικό ρόλο παίζει το υποστηρικτικό περιβάλλον. Οι γυναίκες θύματα μπορούν να βοηθηθούν αν εμπιστευτούν σε κάποιον όσα βιώνουν, δεν απομονωθούν και αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό.
Είναι δύσκολο να σταθεί κανείς στα πόδια του και να πάρει την ζωή πάλι στα χέρια του, όταν για μεγάλο διάστημα στη ζωή του δέχεται ψυχική και σωματική κακοποίηση, από τον άνθρωπο που εμπιστεύθηκε. Όταν έχει μάθει να υποκύπτει και να υπομένει μία κατάσταση από φόβο μην γίνει κάτι χειρότερο. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να ευαισθητοποιηθούμε όλοι μας και να κατανοήσουμε το πόσο σημαντικό είναι να είμαστε δίπλα στους συνανθρώπους μας, να μην κλείνουμε τα μάτια, να μην δείχνουμε αδιαφορία για καταστάσεις που μπορεί να μην συμβαίνουν στο σπίτι μας, γιατί μπορεί με ένα άγγιγμα, με ένα «είμαι εδώ για εσένα..» ή «δεν είσαι μόνη..» να βοηθήσω και να δώσω την ανάλογη ώθηση σε κάποιον που την χρειάζεται για να σηκωθεί. Νομίζω πως όλοι μέσα μας θα το θέλαμε αυτό από τον διπλανό μας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να προλαμβάνουμε και να παρεμβαίνουμε συμβουλευτικά στους οικείους μας ανθρώπους όταν παρατηρούμε να εξελίσσεται μια υγιής σχέση σε σχέση συνεξάρτησης και χάνονται τα όρια μεταξύ του ζευγαριού, με αποτέλεσμα να βλέπουμε να παραβιάζεται η ατομική βούληση, επιθυμία, άποψη και να απομονώνεται στη συνέχεια το άτομο από το κοινωνικό του περιβάλλον. Εκτός από υποστηρικτικό ύφος απέναντι στους ανθρώπους μας, δεν θα πρέπει και να διστάσουμε να καταγγείλουμε στις αρμόδιες αρχές την κακοποιητική συμπεριφορά που μπορεί να έχουμε παρατηρήσει και να κατευθύνουμε τα θύματα στις ανάλογες δομές όπου προσφέρεται ειδική υποστήριξη και καθοδήγηση.
Γιατί μια υγιής σχέση πρέπει να βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, στον σεβασμό της προσωπικότητας του άλλου, των σκέψεων του και θα πρέπει να έχει στόχο την ευτυχία του ατόμου σε όλα τα επίπεδα, αναγνωρίζοντας και ενισχύοντας θετικά όλους τους ρόλους που αναλαμβάνει στη ζωή του. Ο σύντροφός μας δεν μας ολοκληρώνει, δεν μας συμπληρώνει – δεν εξαρτάται η ύπαρξή μου από αυτόν, αλλά μαζί με τον σύντροφό μου και μέσα από μια σχέση σεβασμού-εμπιστοσύνης-αγάπης , ζω, εξελίσσομαι και διαμορφώνω την ζωή μου με στόχο την κοινή ευημερία και ευτυχία.
Ελένη Ελευθεριάδου, Ψυχολόγος
eleni.s.eleftheriadou@gmail.com
Βότση 9, 60134 Κατερίνη
κιν. 6986613252
