Η φετινή παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ είχε εκ των πραγμάτων διττή, άρα και αυξημένη, πολιτική σημασία. Και τούτο διότι αφενός ο Πρωθυπουργός, όπως ήταν αναμενόμενο, επιχείρησε έναν σύντομο πλην ουσιαστικό απολογισμό του μέχρι τώρα κυβερνητικού έργου μια που διανύουμε ήδη τον 4ο και τελευταίο χρόνο της θητείας της παρούσης κυβέρνησης και αφετέρου, ενόψει των επερχόμενων εκλογών του επόμενου έτους και λαμβανομένων υπόψη των δημοσιονομικών δεδομένων, της εσωτερικής πολιτικής πραγματικότητας αλλά και των διεθνών γεωπολιτικών συνθηκών και αναγκών της ευρωπαϊκής οικονομικής συγκυρίας, εξήγγειλε ένα συγκεκριμένο, κοστολογημένο πακέτο μέτρων στήριξης της ελληνικής οικονομίας και κατ’ επέκταση κοινωνίας.
Η κρίση (με την έννοια της κριτικής), λοιπόν, επί της ουσίας των λεγομένων του Πρωθυπουργού περνά, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, μέσα από την κλασική λογική διαδρομή. Στο πρώτο πεδίο, αυτό που αφορά τα μέχρι τώρα πεπραγμένα, θα πρέπει (λογικά) να υπενθυμιστεί τι παρέλαβε ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία και το τι αντιμετώπισε κατά τη διάρκειά της και εν συνεχεία να κριθεί για το τι ήδη κατάφερε ενώ στο δεύτερο πεδίο, εκείνο των εξαγγελιών για το άμεσο και όχι μόνο μέλλον, θα πρέπει (λογικά) πρώτα να αναλογιστούμε τα δεδομένα του (τρέχοντος) βιωματικού εθνικού και παγκόσμιου Χωροχρόνου και κατόπιν να κρίνουμε αν οι εξαγγελθείσες πρωτοβουλίες του εντάσσονται σε ένα πλέγμα σώφρονος, αποδοτικής και επιβεβλημένης πολιτικής για τη χώρα και τον λαό.
Το 2019, λοιπόν, ο νυν Πρωθυπουργός ανέλαβε τη χώρα σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, με την προηγούμενη κυβέρνηση να έχει προξενήσει με τις πασίγνωστες επιλογές της, λόγω των δοξασιών της, ζημίες ύψους 200 δισ. Ευρώ (https://www.naftemporiki.gr/story/1320320/wieser-greek-crisis-in-2015-actually-cost-country-200-bln-in-damages), να ευθύνεται για μύρια όσα πρωτοφανή και ‘‘δύσπεπτα’’, από τα capital controls μέχρι τα δραματικά γεγονότα στο Μάτι της Αττικής και να έχει καταστήσει την Ελλάδα ανυπόληπτο διεθνή παρία και ‘‘ξέφραγη’’, απροστάτευτη γαία για τον οποιονδήποτε.
Από την άλλη, βρέθηκε αντιμέτωπος με μια παγκοσμίου βεληνεκούς πανδημία, με την υβριδική εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν, με τις επιδράσεις και τα επιφαινόμενα της κλιματικής αλλαγής, με εξελισσόμενα γεωπολιτικά σχέδια, εκπορευόμενα από τον αναθεωρητισμό ή τον δεσποτικό επεκτατισμό συγκεκριμένων δυνάμεων και φυσικά με τον ευρωπαϊκό ενεργειακό κλονισμό που απειλεί τη βιωσιμότητα του ενωσιακού οικοδομήματος και την ευστάθεια των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Παρά ταύτα, η χώρα εξήλθε από την ενισχυμένη εποπτεία και στην ‘‘καρδιά’’ της ευρωπαϊκής κρίσης η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς, σχεδόν διπλάσιους από τους ευρωπαϊκούς. Το ΑΕΠ αναμένεται για φέτος να υπερβεί τα 200 δισ. ευρώ. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναθεωρείται ανοδικά στο 5,3% για το 2022. Οι καθαρές ξένες άμεσες επενδύσεις το 2021 ανήλθαν στα 4,8 δισ. ευρώ, καταγράφοντας τη μακράν κορυφαία επίδοση της τελευταίας 20ετίας. Οι εξαγωγές την προηγούμενη χρονιά σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ ανερχόμενες σε 74,3 δισ. ευρώ, δηλαδή στο 41% του ΑΕΠ, που είναι ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Η ανεργία μειώνεται (12,1%) και ήδη η χώρα διαθέτει 4,2 εκατ. εργαζομένους (η υψηλότερη ένδειξη από το 2011). Η Ελλάδα αναβαθμίστηκε 11 φορές μέσα στην τελευταία τριετία, παρά τις διαδοχικές κρίσεις, και βρίσκεται κοντά στην επίτευξη οικονομικής βαθμίδας σύμφωνα με τους οίκους αξιολόγησης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε θέσει στην αρχή της θητείας του 5 βασικούς στόχους: χαμηλότερους φόρους και μεγαλύτερη ανάπτυξη για όλους, περισσότερες δουλειές με φροντίδα για τους πιο αδύναμους, Υγεία και Παιδεία που θα προσφέρουν αξιοπρέπεια και μέλλον, ένα ψηφιακό και αποτελεσματικό κράτος δίπλα στον πολίτη και μια Ελλάδα ασφαλή μεν, με ενεργό διεθνή ρόλο δε.
Όντως, σήμερα οι πολίτες πληρώνουν μικρότερο φόρο εισοδήματος με εισαγωγικό συντελεστή 9%, έχοντας υψηλότερο αφορολόγητο. Καταβάλλουν χαμηλότερο ΕΝΦΙΑ κατά 35%. Και ο φόρος στις επιχειρήσεις μειώθηκε στο 22% από το 29%. Οι δε ασφαλιστικές εισφορές μειώθηκαν πάνω από τέσσερις μονάδες, όπως ελαττώθηκαν και οι προκαταβολές φόρου. Σε όλη τη χώρα, σε εθνικό, περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο, προχωρούν έργα ΣΔΙΤ, απορροφώντας κονδύλια ύψους 20 δισεκατομμυρίων, που μεταφράζονται σε ένα πρόγραμμα υπερδιπλάσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Μέσα στην κρίση δημιουργήθηκαν 300.000 νέες δουλειές ενώ παράλληλα η πολιτεία διέθεσε 9,5 δισ. ευρώ για να σώσει τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας τα δύο χρόνια της πανδημίας.
Στο κρίσιμο πεδίο της δημόσιας υγείας, όλες οι δομές του ΕΣΥ απέκτησαν καινούργιες μονάδες, νέο εξοπλισμό και ψηφιακές λειτουργίες. Οι ΜΕΘ υπερδιπλασιάστηκαν. Διορίστηκαν 18.000 μόνιμοι και έκτακτοι γιατροί και υγειονομικοί. Στον δε κομβικό τομέα της Εκπαίδευσης, το ‘‘Νέο Σχολείο’’ απέκτησε 166 σύγχρονα προγράμματα σπουδών, σε όλη την Ελλάδα διπλασιάστηκαν τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, ενώ, μετά από 12 ολόκληρα χρόνια, προσλήφθηκαν 24.700 μόνιμοι εκπαιδευτικοί. Αλλά και στη ‘‘μάχη’’ του ψηφιακού μετασχηματισμού, σύμφωνα και με τον δείκτη DESI, είμαστε πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (https://www.in.gr/2022/07/28/greece/deiktis-desi-2022-arxizei-na-fainetai-psifiaki-proodos-stin-ellada/). Ποιος θα πίστευε, άραγε, έστω πριν ελάχιστα χρόνια, ότι μέσα από το ‘‘gov.gr’’ και τις 1.500 σχεδόν υπηρεσίες του ο Έλληνας πολίτης θα απαλλασσόταν από 60 ώρες ταλαιπωρίας;
Εν τέλει, σήμερα η Ελλάδα είναι αισθητά και αναμφίβολα αναβαθμισμένη στη διεθνή Κοινότητα. Κρατώντας σταθερά τη ‘‘γραμμή’’ του Δυτικού Κόσμου, πρεσβεύοντας αταλάντευτα τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας και συμπορευόμενη με το διεθνές δίκαιο, έχει συνάψει καίριους γεωπολιτικούς και αμυντικούς δεσμούς κυρίως με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, έχει υπογράψει, ήδη, δεκάδες συμφωνίες συνεργασίας με χώρες από τη Δύση και την Αφρική έως την Ασία και τον Αραβικό Κόσμο, έχει συμφωνήσει για την ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, έχει επεκτείνει (στο Ιόνιο) τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. και έχει ενισχύσει τη διπλωματική της θέση με κρίσιμες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της εθνικής αποτροπής, ειδικά με την αγορά των μαχητικών ‘‘Rafale’’ και τις φρεγάτες ‘‘Belharra’’ που θα ενταχθούν στον στόλο μας από το 2025.
Τι ζούμε, ωστόσο, στο εθνικό και διεθνές παρόν και τι έχουμε μπροστά μας; Ένας συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, παράλληλα με έναν εξελισσόμενο και συνεχώς εντεινόμενο ‘‘ψυχρό πόλεμο’’ των υπερδυνάμεων του Πλανήτη κλονίζει την παγκόσμια σταθερότητα, μια σοβούσα και εν δυνάμει επικίνδυνα αποδομητική για την εθνική και κοινωνική συνοχή των ευρωπαϊκών κρατών ενεργειακή κρίση που παρά τα 280 δισ. ευρώ που έχουν δαπανηθεί μέχρι σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν τιθασεύεται (ακόμη;), ο πληθωρισμός, ο οποίος θα είναι στο 8,1% για το 2022 όπως ανακοινώνει η ΕΚΤ, η υποχώρηση της δημοκρατίας και οι εθνικοί μεγαλοϊδεατισμοί σε ένα block χωρών και στο βάθος τα ορατά συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής συνθέτουν, για την Ευρώπη (άρα και για εμάς) και τη Δύση τουλάχιστον, το πιο δυσοίωνο πολιτικο-οικονομικό σκηνικό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ενόψει όλων των παραπάνω, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε στη Θεσσαλονίκη, μέτρα, μόνιμα και μη, δημοσιονομικού κόστους 5,5 δισ. ευρώ. Πρόκειται για 21 πρωτοβουλίες που θα εκδηλωθούν σε τρεις χρονικούς κύκλους: οκτώ μέτρα στήριξης άμεσης εφαρμογής, μέχρι το τέλος του 2022. Δώδεκα μεγάλες αλλαγές που ενεργοποιούνται από τις αρχές του 2023 και θα παραμείνουν σε μόνιμη βάση, θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό που θα ψηφιστεί στο τέλος του έτους και ένα σχέδιο-τομή έξι σημείων που απαντά σ’ ένα μεγάλο πρόβλημα, αυτό της στέγης, κυρίως των νέων, το οποίο αρχίζει να υλοποιείται αμέσως.
Η γενική ιδέα που διατρέχει οριζόντια τα εξαγγελθέντα μέτρα είναι ακριβώς η στήριξη τούτη την απολύτως κρίσιμη εποχή όλων των Ελλήνων, ιδίως σε ένα περιβάλλον ευρωπαϊκής, και όχι μόνο, ενεργειακής κρίσης. Η ενίσχυση των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας, το φοιτητικό επίδομα στέγασης, η έκτακτη επιδότηση στους αγρότες, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατά νόμο αύξηση των συντάξεων τουλάχιστον 1,5 εκατ. συνταξιούχων, η αναμόρφωση του μισθολογίου 600 χιλ. δημοσίων υπαλλήλων, η επέκταση του επιδόματος μητρότητας, ο μειωμένος ΦΠΑ είναι κινήσεις είτε ανακούφισης είτε αρωγής προς όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας και όλες της πτυχές της εγχώριας οικονομίας.
Τα μέτρα αυτά, επομένως, δεν είναι η συνηθισμένη προεκλογική παροχολογία, ως δέλεαρ κατά την άγρα ψηφοφόρων στις ερχόμενες εκλογές. Είναι η συνέχεια της μέχρι τώρα κυβερνητικής προσπάθειας και η απάντηση στις τεράστιες και ‘‘καταστροφογόνες’’ δυσκολίες των καιρών. Δεν είναι η τετριμμένη συμφεροντολογική προσέγγιση του ηγέτη που προσφέρει ‘‘δώρα’’ πανταχόθι με σκοπό να επανεκλεγεί, είναι η θωράκιση όλης της χώρας στις απαιτητικές προκλήσεις της εποχής, των εθνικών αναγκών και του διεθνούς περιβάλλοντος που αν δεν δομηθεί και τεχνοκρατικά, εντός του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου, δεν εφαρμοστεί εδώ και τώρα, θα αφήσει την Ελλάδα έρμαιο της παλιρροϊκής και πολυεπίπεδης διεθνούς οικονομικής και ενεργειακής κρίσης.
Άλλωστε, θυμίζω, μέτρα τόνωσης της κοινωνίας και της οικονομίας έχουν ήδη λάβει και οι δύο κατά τεκμήριο στιβαρότερες χώρες του Δυτικού Κόσμου. Στην Αμερική, προκειμένου να δώσει πολύτιμα εργαλεία στήριξης της χώρας στον Joe Biden, το Κογκρέσο ψήφισε την περίφημη ‘‘Inflation Reduction Act’’ (https://www.democrats.senate.gov/imo/media/doc/inflation_reduction_act_one_page_summary.pdf), ένα γιγαντιαίο πακέτο 737 δισ. δολαρίων, στη δε Γερμανία το αντίστοιχο πρόγραμμα είναι ο νόμος εξισορρόπησης του (λόγω της ενεργειακής κρίσης αναφυόμενου) πληθωρισμού (InflationsausgleichGesetz, ίδετε μια σύντομη επισκόπηση στη σελίδα: https://www.bundesfinanzministerium.de/Content/DE/Downloads/Schlaglichter/Entlastungen/eckpunkte-inflationsausgleichsgesetz.pdf?__blob=publicationFile&v=13).
Έχοντας, λοιπόν, κάποιος, ως μείζονα σκέψη συλλογισμού, όλα τα παραπάνω, δεν είναι δύσκολο και να αντιληφθεί ποιο θα είναι και το κεντρικό διακύβευμα των επόμενων εκλογών: Δίνουμε, ως πολίτες, δεύτερη (μετά την πρώτη του 2019) εντολή στη μόνη αξιόπιστη από άποψη κυβερνησιμότητας, προγραμματικής αποδοτικότητας και διεθνούς εκτοπίσματος πολιτική δύναμη της χώρας ή επιλέγουμε τον πειραματισμό και την επιστροφή στην πολιτική ρητορική κενότητα και τον ωμό λαϊκισμό, το πισωγύρισμα σε ανερμάτιστες πολιτικές ηγεσίες χαμηλού κύρους και δημαγωγικού προφίλ; Το δίλημμα είναι για όλους εμάς και τα παιδιά μας και το 2023 εμείς θα αποφασίσουμε!
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science
