Τους 5 βασικούς άξονες μεταρρυθμίσεων για την παιδεία παρουσίασε η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, κατά την εισαγωγική της τοποθέτηση στην ενότητα για την εκπαίδευση του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, απαντώντας σε ερωτήματα του δημοσιογράφου Απόστολου Μαγγηριάδη.
1. Ήπιες και ψηφιακές δεξιότητες στο σχολείο από το νηπιαγωγείο – εξασφάλιση 1,3 δις ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την Παιδεία
Η Υπουργός αναφέρθηκε στην έμφαση που δίνεται πλέον στις ήπιες δεξιότητες, όπως η κριτική σκέψη, η συνεργατικότητα, η δημιουργικότητα και η επικοινωνία, στις ψηφιακές δεξιότητες, μέσω της εισαγωγής εκπαιδευτικής ρομποτικής και τεχνολογίας, αλλά και στη γενικότερη αλλαγή φιλοσοφίας που εκτυλίσσεται στο σχολείο, δηλαδή την απομάκρυνση από τη στείρα αποστήθιση και την ενίσχυση της έμφασης στην καλλιέργεια δεξιοτήτων.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης αξιοποιεί το άλμα στις ψηφιακές δεξιότητες που συντελέσθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ ταυτόχρονα μέσω εργαστηρίων δεξιοτήτων εισάγονται στο υποχρεωτικό ωρολόγιο πρόγραμμα θεματικές όπως η κλιματική αλλαγή, ο εθελοντισμός, STEM & ρομποτική, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Τα Προγράμματα Σπουδών επικαιροποιούνται – ορισμένα για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες-, δίνεται βαρύτητα στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα μάθησης και στις δεξιότητες. Το πολλαπλό βιβλίο στοχεύει οι νέοι μας να μαθαίνουν να συνθέτουν πληροφορίες από διαφορετικές πηγές, οι επιμορφώσεις αναβαθμίζουν τις γνώσεις και δεξιότητες του εκπαιδευτικού μας προσωπικού, ενώ εξασφαλίσθηκε στήριξη από επενδυτικά προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης που αγγίζουν το 1,3 δις επιπλέον για την παιδεία.
Οι μεταρρυθμιστικές αυτές τομές, συνδυαστικά, επιφέρουν μια αλλαγή παραδείγματος στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
2. Συμπερίληψη: μια διαρκής προσπάθεια για την άρση των εμποδίων στη μάθηση για όλους
Για την ηγεσία του Υπουργείου, κάθε νέα και νέος πρέπει να έχει πρόσβαση σε μια ποιοτική εκπαίδευση με αντίκρισμα, που να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και στόχους του καθενός. Η επίτευξη μεγαλύτερης προσβασιμότητας απαιτεί μια διαρκή προσπάθεια για την άρση των εμποδίων στη μάθηση για όλους, συμπεριλαμβανομένων και των μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Για πρώτη φορά στη χώρα, υλοποιείται οργανωμένα και μεθοδικά ένα Στρατηγικό Σχέδιο για την Ισότιμη Πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία στην Εκπαίδευση, που περιλαμβάνει αναβάθμιση των πλαισίων ένταξης των μαθητών με αναπηρία. Μεγάλες επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ αφορούν α) τον εξοπλισμό των σχολείων γενικής και ειδικής αγωγής, β) την παραγωγή προσβάσιμου εκπαιδευτικού υλικού συμβατού με τα νέα προγράμματα σπουδών, γ) την επιμόρφωση εκπαιδευτικών σε ψηφιακές μεθόδους διδασκαλίας. Πολλές δράσεις του Υπουργείου εντάσσονται επίσης στο πλαίσιο της συμπερίληψης, όπως η επέκταση της δίχρονης προσχολικής εκπαίδευσης στο σύνολο των δήμων της χώρας από το σχολικό έτος 2021-2022 και η ίδρυση 50 νέων Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων, μέσω των οποίων προάγεται η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους στην πρόσβαση σε μία ποιοτική εκπαίδευση.
3. Καλύτερη διασύνδεση του εκπαιδευτικού προγράμματος με την αγορά εργασίας – 395 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για ΕΕΚ και έρευνα
Η Νίκη Κεραμέως ανέλυσε την επένδυση που υλοποιείται στην κατεύθυνση της καλύτερης διασύνδεσης με την αγορά εργασίας. Ήδη από το επόμενο σχολικό έτος, από τη Β’ Δημοτικού εισάγεται η γνωριμία με τα επαγγέλματα μέσω των εργαστηρίων δεξιοτήτων με ιδιαίτερη έμφαση στη Γ’ Γυμνασίου. Αναβαθμίζεται η επαγγελματική εκπαίδευση με την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων για τη διάγνωση αναγκών της αγοράς και τη δημιουργία προγραμμάτων σπουδών, τη βελτίωση των ΕΠΑΛ, τη δημιουργία πρότυπων ΕΠΑΛ, Πειραματικών και Θεματικών ΙΕΚ, γραφείων επαγγελματικής ανάπτυξης και σταδιοδρομίας σε κάθε ΔΙΕΚ, την ανάδειξη των εναλλακτικών οδών επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) με το παράλληλο μηχανογραφικό. Ταυτόχρονα, εξασφαλίστηκαν επενδύσεις 195 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για τον εκσυγχρονισμό των Εργαστηριακών Κέντρων της χώρας και την αναβάθμιση ΕΠΑΛ και ΔΙΕΚ. Ως προς τα Πανεπιστήμια, πρωτοβουλίες μας θα προβλέπουν ενίσχυση γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας, διευκόλυνση της δημιουργίας spin-off εταιριών, κίνητρα για συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, ενώ έχουν εξασφαλισθεί επενδύσεις άνω των 200 εκ. ευρώ για έρευνα και ανάπτυξη (R&D) σε ΑΕΙ μέσω Ταμείου Ανάκαμψης για καινοτόμα ερευνητικά προγράμματα με συνεργασία πανεπιστημίων – ιδιωτικού τομέα.
4. Διδάγματα για την αξιολόγηση και διασύνδεση με τη χρηματοδότηση
Η Υπουργός επεσήμανε ότι ο διάλογος με την εκπαιδευτική κοινότητα είναι διαρκής, όπως και η ανάγκη για σημαντικές μεταρρυθμιστικές τομές. Είναι σαφές ότι μετά από μια δεκαετία διαδοχικών κρίσεων, η κοινωνία είναι ανυπόμονη για τις τομές αυτές. Η αξιολόγηση εισάγεται ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής αποκέντρωσης και ενίσχυσης της αυτονομίας των εκπαιδευτικών δομών. Μεταφέρονται αρμοδιότητες από το Υπουργείο στις εκπαιδευτικές δομές, ενισχύεται η δημιουργική πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών, με μεγαλύτερη ελευθερία/ευελιξία σε ένα πλαίσιο λογοδοσίας. Η αξιολόγηση σχολικών μονάδων έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ επίκειται η θεσμοθέτηση της αξιολόγησης εκπαιδευτικών και στελεχών εκπαίδευσης. Παράλληλα, στην ανώτατη εκπαίδευση, η κατανομή χρηματοδότησης στα Πανεπιστήμια γίνεται πλέον βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και κριτηρίων ποιότητας των ΑΕΙ που αξιολογούνται από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης.
5. Η Ελλάδα διεθνής φάρος εκπαίδευσης: συνεργασίες μεταξύ ελληνικών και ξένων ΑΕΙ
Η Νίκη Κεραμέως αναφέρθηκε εκτενώς στις συνεργασίες ελληνικών με ξένα Πανεπιστήμια, στους ορίζοντες που ανοίγονται για τα μέλη της Πανεπιστημιακής μας κοινότητας παρά τις αντίξοες συνθήκες της πανδημίας. Μεταξύ αυτών, προχωρούν προγράμματα συνεργασίας με άλλα ευρωπαϊκά, αμερικάνικα, βρετανικά και κινεζικά πανεπιστήμια, αλλά και συνεργασίες όπως μεταξύ Johns Hopkins University και Ιονίου Πανεπιστημίου με τίτλο «Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ», η δημιουργία ερευνητικού κέντρου για την συγκριτική έρευνα της αρχαίας ελληνικής και αρχαίας κινεζικής φιλοσοφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που αποτελεί συνεργασία μεταξύ ΕΚΠΑ, Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πανεπιστημίου Πατρών και Πανεπιστημίου Κρήτης και του Southwest University της Κίνας, συνεργασίες μεταξύ των Νομικών Σχολών του New York University και του Διεθνούς Πανεπιστημίου, κοινό διδακτορικό πρόγραμμα Μηχανικής μεταξύ Πολυτεχνείου και Πανεπιστημίου Michigan State.
Στη συνέχεια, η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων συμμετείχε σε πάνελ με θέμα «Η Μέση Εκπαίδευση ως βαθμίδα διαμόρφωσης του Πολίτη, οι αβελτηρίες της και οι αναγκαίες βαθιές τομές», με τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής Γιάννη Αντωνίου και τον Καθηγητή Φυσικής, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Λεωνίδα Καστανά, υπό το συντονισμό του Πρώην Πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης, Ομότιμου Καθηγητή Ιωακείμ Γρυσπολάκη.
Η συζήτηση περιστράφηκε αρχικά στην αλλαγή παραδείγματος που συντελείται ως προς τον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, με στόχο τη μετάβαση από ένα μοντέλο που δίνει έμφαση στην αποστήθιση στείρας γνώσης και πληροφορίας σε ένα μοντέλο που καθοδηγείται από τα μαθησιακά αποτελέσματα, υιοθετώντας μια εξατομικευμένη, μαθητοκεντρική προσέγγιση στη διδασκαλία. Η Νίκη Κεραμέως υπογράμμισε ότι βασικό οριζόντιο προσανατολισμό αποτελεί η υποστήριξη των μαθητών ώστε να μαθαίνουν να είναι δημιουργικοί, να σκέφτονται κριτικά, να καλλιεργούν δεξιότητες για την αξιοποίηση και την παραγωγή νέας γνώσης και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες.
Η δεύτερη θεματική αφορούσε την επαγγελματική εκπαίδευση. Η κα Κεραμέως τόνισε πως με τη θέσπιση του νέου πλαισίου τον περασμένο Δεκέμβριο, Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, αφενός, και ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας, αφετέρου, έρχονται πιο κοντά με στόχο να δώσουμε στους νέους μας περισσότερες εναλλακτικές, προοπτικές, διεξόδους σε ποιοτικές θέσεις εργασίας.
