Ανώτατη εκπαίδευση: Το χάος των κακοτεχνιών με κορυφή τα επαγγελματικά προσόντα!
Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
π. Αν. Υπουργού Οικονομικών και Υφ/γού Εξωτερικών
-Στην ανώτατη εκπαίδευση το μεγάλο λάθος άρχισε με την ανωτατικοποίηση των ΤΕΙ. Η ταφόπλακα που ετοιμαζόταν εδώ από την έναρξη της δεκαετίας το 2000, μπήκε στη θέση της το 2019. Και οι στρεβλώσεις στον εξεταζόμενο χώρο καλά κρατούν με κορυφή την πρόσφατη και ουσιαστική εξομοίωση των πτυχίων των Κολλεγίων με τα πανεπιστημιακά διπλώματα.
Με την υιοθέτηση του θεσμού των Κολλεγίων ως «Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών» δεκαετίες πριν, δημιουργήθηκε μια «τρύπα» στο επίπεδο αυτό της εκπαίδευσης. Αυτή έκλεισε με έναν άκρως κακότεχνο τρόπο πρόσφατα στο όνομα της προσαρμογής της χώρας στις Οδηγίες της ΕΕ (2015/36 και η τροποποίησή της 2013/55) περί αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων.
-Πολλοί νέοι και νέες θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους μετά το Λύκειο. Αυτό είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη. Ο αριθμός των εισακτέων όμως στα πανεπιστήμια μας είναι περιορισμένος. Οι λύσεις είναι γνωστές για τους αποτυχόντες. Είτε στρέφονται στο εξωτερικό είτε σε κάποιο Κολλέγιο τριετούς διάρκειας σπουδών στο εσωτερικό. Και οι δυο περιπτώσεις στοιχίζουν οικονομικά στα νοικοκυριά.
Δεν πρέπει όμως να βλέπουμε τις όποιες επιλογές των πολιτών εκτός δημοσίων πανεπιστημίων ως εχθρικές προς τη δημόσια εκπαίδευση, καθώς τα παιδιά μας δεν είναι εχθρός. Από την άλλη βέβαια δεν είναι δυνατόν να εξομοιώνονται τα κάθε λογής διπλώματα με εκείνα των πανεπιστημίων, χωρίς να πληρούνται οι ίδιες προδιαγραφές ως προς τις σπουδές και το διδακτικό προσωπικό.
Τι προβλέπουν οι δύο Οδηγίες της ΕΕ περί αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων. Καταρχάς αναφέρονται στους μετανάστες επιστήμονες-πολίτες της ΕΕ και την ελεύθερη διακίνησή τους στα κράτη-μέλη συμφωνά με τις προβλέψεις της Συνθήκης (Άρθρο 3 παρ.1γ). Οι τελευταίες, αναφέρονται στην εξάλειψη των εμποδίων που αφορούν την ελεύθερη διακίνηση των προσώπων. Η Οδηγίες θέτουν όμως κάποιες προδιαγραφές ως προς την αναγνώριση αυτών των προσόντων, ο τρόπος εφαρμογής των οποίων εύλογα ισχύει για όλους, στο πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης των πολιτών της ΕΕ.
-Ειδικότερα, οι Οδηγίες αναγνωρίζουν τα πτυχία της τριετούς φοιτητής αλλά καθ’ ουδένα τρόπο θέτουν κάποιο αυτόματο μηχανισμό αναγνώρισης όλων των διπλωμάτων! Στην αιτιολογική έκθεση των Οδηγιών, ιδίως του 2005, γράφεται ξεκάθαρα ότι το επίπεδο των σπουδών και ο τρόπος αναγνώρισης των επαγγελματιών προσόντων είναι υπόθεση κάθε κράτους-μέλους.
Οι ελάχιστες προϋποθέσεις που ορίζονται με σκοπό την επίμαχη αναγνώριση είναι λοιπόν εθνική υπόθεση. Ως προς τις προϋποθέσεις αναλυτικότερα, οι δυο Οδηγίες της ΕΕ προβλέπουν κάποια όρια, που κινούνται σχηματικά από το πάτωμα ως το ταβάνι ενός διαμερίσματος. Αν το κράτος-μέλος επιλέξει ελάχιστες προϋποθέσεις σπουδών υψηλού επιπέδου (δηλ. το ταβάνι) κατά τα πρότυπα των δημοσίων πανεπιστημίων του λόγου χάριν, αυτό θα ισχύει για κάθε πολίτη.
Αν λοιπόν υπάρχει μετανάστης επιστήμονας-πολίτης της ΕΕ και κατ’ επέκταση πολίτης της χώρας υποδοχής, το πτυχίο του οποίου κινείται εκτός των ελαχίστων προϋποθέσεων υψηλού επιπέδου (δηλ. βρίσκεται στο ύψος του πατώματος), τότε οι Οδηγίες ορίζουν ρητά την εφαρμογή αντισταθμιστικών μέτρων που θα «ανεβάζουν» το πτυχίο αυτό της τριετούς τουλάχιστον διάρκειας σπουδών στο ταβάνι. Αυτό σημειώνεται τόσο στην αιτιολογική έκθεση όσο και στο κείμενο (Βλ. Άρθρο 14) των δυο Οδηγιών. Τα αντισταθμιστικά μέτρα σύμφωνα με τις Οδηγίες, μπορεί να είναι μια δοκιμασία επάρκειας, συμπληρωματική εκπαίδευση και πρακτική άσκηση προσαρμογής.
Οι… αφρικανικού τύπου εκπρόθεσμες τροπολογίες προς ψήφιση στη Βουλή περί αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων-δικαιωμάτων αγνοούν στην ουσία τα αντισταθμιστικά μέτρα των Οδηγιών της ΕΕ, εξομοιώνοντας έτσι κάθε λογής πτυχίο Κολλεγίων με τα πτυχία των δημοσίων πανεπιστημίων.
-Τι έπρεπε να γίνει, σύμφωνα με το γράμμα και πνεύμα των Οδηγιών της ΕΕ. Αρχικά, μέσω μιας διαδικασίας πιστοποίησης να διαχωριστούν τα αξιόλογα Κολλέγια από τα υπόλοιπα. Αυτό δεν το φοβούνται τα Κολλέγια που ακολουθούν τις δέουσες προδιαγραφές σε προγράμματα σπουδών και διδάσκοντες. Υπάρχουν Κολλέγια που καθώς έχουν συμβληθεί με ξένα πανεπιστήμια έχουν υιοθετήσει τις εκεί προδιαγραφές στα ανωτέρω. Δεν είναι όμως όλα τα Κολλέγια ίδια!
Δεύτερον, εφόσον οι δύο εν λόγω Οδηγίες έγιναν αποδεκτές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και τα εθνικά Κοινοβούλια και εφόσον υφίστανται τα Κολλέγια –είτε συμφωνούμε είτε όχι– στο νομικό μας καθεστώς, αυτά οφείλουν να ενταχθούν σε συγκεκριμένο πλαίσιο εποπτείας ως προς τις προδιαγραφές που τα διακρίνουν.
Τρίτον, το υφιστάμενο κενό ανάμεσα στα πτυχία των Κολλεγίων και των Πανεπιστημίων θα λυθεί με τις προβλέψεις των Οδηγιών περί αντισταθμιστικών μέτρων. Η αυστηρότητα που θα τις διακρίνει είναι υπόθεση κάθε κράτους-μέλους.
Έτσι λειτουργεί ένα οργανωμένο κράτος που νοιάζεται για τα παιδιά του και όχι για τους πολιτικούς του πελάτες. Και βέβαια όλες οι κακότεχνες επιλογές από το 2000 και μετά οδηγούν σε ένα πρωτοφανές μποτιλιάρισμα σε επίπεδο πανεπιστημιακών σπουδών.
Θα έχουμε λοιπόν βάσει νόμου, αποφοίτους με ίδια προσόντα και στο ίδιο ανώτατο-πανεπιστημιακό επίπεδο, προερχόμενους, από τα δημόσια πανεπιστήμια (του παλαιού τύπου), τα ΤΕΙ που βαπτίσθηκαν πανεπιστήμια, τα Κολλέγια με τη ρύθμιση Κεραμέως και τα πτυχία του εξωτερικού. Σε ανώτερο επίπεδο σπουδών όμως δεν υπάρχει πλέον το παραμικρό!
