Ανατρέχοντας στο παρελθόν, θυμάμαι τον εαυτό μου μαθητή της Α΄ Γυμνασίου, στην πρώτη εξέταση του μαθήματος των θρησκευτικών. Είχα μελετήσει τρεις φορές το κεφάλαιο της εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη έχοντας την πεποίθηση ότι κατανόησα, μέσες άκρες, το βαθύτερο νόημα της ενότητας.
Η καθηγήτρια όταν με κάλεσε στην έδρα ανέμενε να συνεχίσω από την τελεία που σταμάτησε ο προηγούμενος εξεταζόμενος συμμαθητής, αποδίδοντας, αυτολεξεί, κάθε γραμματοσειρά του βιβλίου. Σε συνδυασμό με την βαθμολογία του τριμήνου αντιλήφθηκα πως «παίζεται» το παιχνίδι.
Άρχισα να εξελίσσομαι σε έναν ιδανικό παπαγάλο. Στις πανελλήνιες εξετάσεις που ακολούθησαν μετά από πέντε χρόνια έγραψα είκοσι στην ιστορία. Για ένα μήνα από το πέρας των εξετάσεων, κάθε βράδυ πέφτοντας στο κρεβάτι, ασυναίσθητα, απάγγελνα συλλαβιστά στον εαυτό μου ολόκληρη την ύλη της ιστορίας μέχρι να με απορροφήσει ο ύπνος ή να αντιληφθώ την πραγματικότητα.
Μετά από τριάντα πέντε χρόνια η κατάσταση στην εκπαίδευση άλλαξε. Τώρα έχουν συσταθεί ειδικές επιτροπές που απαρτίζονται από ακόμη πιο εξειδικευμένους επιστήμονες με σπουδές, τίτλους, μεταπτυχιακά, διδακτορικά στο εσωτερικό, στο εξωτερικό, στο διάστημα και αλλού. Αυτοί έχουν «χτίσει» μια τράπεζα θεμάτων που μπαίνουν στην κληρωτίδα των προαγωγικών και απολυτήριων εξετάσεων. Έχουν μελετηθεί όλες οι ψυχοπαιδαγωγικές παράμετροι για την αρτιότερη εκπαίδευση, μόρφωση και συμμόρφωση των μαθητών.
Κάτι ανάλογο έχει οργανωθεί και στην τηλεκπαίδευση. Εδώ οι αρμόδιοι επιστήμονες έκριναν πως η βαθμολογία του πρώτου τετραμήνου στα γυμνάσια και λύκεια επιβάλλει την αναγκαιότητα των τεστ και των διαγωνισμάτων μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών, των τάμπλετ και των κινητών.
Εν μέσω πανδημίας που έχει χτυπήσει μια στις δυο οικογένειες οι μαθητές πρέπει επιτακτικά να εξεταστούν και να βαθμολογηθούν άμεσα, χωρίς να προλάβουν να μάθουν σωστά την εξεταστέα ύλη. Η βαθμοθηρία και πάλι αυτοσκοπός.
Πως είναι δυνατόν να βαθμολογήσεις έναν μαθητή που δεν βλέπεις την έκφραση του προσώπου του, δεν αντιλαμβάνεσαι τον ψυχικό του κόσμο και η σύνδεση διακόπτεται τακτικά;
Τι βαθμό να απονείμεις σε ένα μαθητή που έχασε την μητέρα, τον πατέρα του, που έχει κρούσματα στο σπίτι του, που ακούει το όνομα των υπεύθυνων ηγετών και χτυπά η καρδιά του από άγχος και αγωνία;
Πώς να καλύψει την διδακτέα ύλη ένας φιλόλογος, μαθηματικός, φυσικός που διορίστηκε τέλη Οκτωβρίου, αρχές Νοεμβρίου, ταξιδεύοντας από την άλλη άκρη της Ελλάδας και δεν πρόλαβε να μάθει ούτε τα ονόματα των μαθητών του;
«Είναι καλομαθημένα τα παιδιά σήμερα», λένε μερικοί. «Εμείς μεγαλώσαμε με το μαστίγωμα της βέργας και το τράβηγμα του αυτιού. Η αξιολόγηση είναι αναγκαία».
Η αξιολόγηση έχει τη σημασία της και είναι απαραίτητη όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες. Όταν οι συγκυρίες είναι ιδιαίτερες προσπαθείς μέσα από την τηλεκπαίδευση να μεταδώσεις γνώση και μόρφωση. Να μιλήσεις στα παιδιά. Να κάνεις ακόμη και χιούμορ για να κερδίσεις την εμπιστοσύνη τους. Τι νόημα έχει ένα είκοσι όταν η γνώση είναι ελλιπής, ο μαθητής επαναπαύεται και δεν καλύπτει τα κενά του; Ποια είναι η προσφορά της τράπεζας θεμάτων από μια επιτροπή που αγνοεί παντελώς το επίπεδο μιας τάξης, την ψυχοσύνθεσης της, τα κατά τόπους οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα των μαθητών;
Εδώ απαιτείται μια τράπεζα ανθρώπων που αντιλαμβάνεται, συναισθάνεται, προσγειώνεται στην πραγματικότητα και δεν πετάει σε άλλους πλανήτες.
Υπάρχουν αξιόλογοι εκπαιδευτικοί σε όλες τις βαθμίδες (εξαιρέσεις υπάρχουν παντού). Ας τους αφήσουν να διδάξουν με τον τρόπο που αυτοί ξέρουν καλύτερα. Ας τους δείξουν εμπιστοσύνη για να μην αισθάνονται υποταγμένοι και μηδενικοί. Υπάρχουν μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς που αγαπούν και αγωνιούν για το σχολείο αλλά το σύστημα τους κόβει τα φτερά.
Είναι αναγκαίο, επιτέλους, ένα διαχρονικό, σταθερό σύστημα παιδείας που δεν θα αλλάζει ανάλογα με το κυβερνητικό σχήμα και τα ταμπού των ειδικών επιτροπών.
Επιβάλλεται μια τράπεζα που αυτοσκοπός θα είναι η γνώση, η μόρφωση και όχι ο βαθμός.
Γιάννης Τσαπουρνιώτης
