Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πολύ πρόσφατα δήλωσε ότι: ‘‘Η Ελλάδα απέδειξε έμπρακτα ότι η δημοσιονομική συνέπεια είναι προϋπόθεση για τη βελτίωση της αξιοπιστίας της. Και, ακόμη, ότι μπορεί, σε συνδυασμό με τολμηρές μεταρρυθμίσεις, (η δημοσιονομική συνέπεια) να συμβαδίζει με δυναμική ανάπτυξη. Ανάπτυξη που δημιουργεί θέσεις εργασίας και τελικά επιστρέφει μέρισμα στους πολίτες. Είναι ένα συμπέρασμα χρήσιμο και για τη σημερινή Ευρώπη, αλλά και ένα τεκμήριο ότι η χώρα μας βαδίζει με σιγουριά όλο και πιο μπροστά’’.
Κατά τον Πρωθυπουργό, λοιπόν, ζούμε στη χώρα της ανάπτυξης και της ευμάρειας, στη χώρα που με αυτοπεποίθηση προχωρά μπροστά, σε μια χώρα ‘‘παραμυθένια’’. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Και ποια είναι η αλήθεια; Την πραγματικότητα, θα μου πείτε, τη ζούμε όλοι, δεν χρειάζονται λόγια ‘‘μεγάλα και παχιά’’ για να μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει. Όμως, ας μπούμε στον κόπο να δούμε κάποια αξιόπιστα δεδομένα και, με βάση αυτά, να προβούμε και σε κάποιες έγκυρες διαπιστώσεις.
Καταρχάς, η ίδια η κυβέρνηση, και όχι κάποιος άλλος ή, πολύ περισσότερο, κάποιος ‘‘πολέμιός’’ της, στον κρατικό προϋπολογισμό του 2026, αναγνωρίζει ότι η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας θα περιοριστεί από 2,4% το 2026 σε 1,7% το 2027, 1,6% το 2028 και 1,3% το 2029. Ανάλογες δε είναι και οι μεσοπρόθεσμες προβλέψεις της Κομισιόν (2,2% το 2026 και 1,7% το 2027), του ΟΟΣΑ (2,2% το 2026 και 1,8% το 2027) και του ΔΝΤ (2% το 2026). Το ερώτημα, επομένως, είναι πώς μπορεί να γίνεται λόγος για ‘‘δυναμική ανάπτυξη’’ και ‘‘άλμα στο μέλλον’’, όταν τα επόμενα χρόνια η ανάπτυξη, κατά κυβερνητική παραδοχή και κατά τις προβλέψεις στιβαρών διεθνών οργανισμών, όχι μόνο θα συρρικνωθεί αλλά θα ‘‘χλωμιάσει’’ κιόλας έντονα και αισθητά(;).
Μάλιστα, στον πολυετή δημοσιονομικό προϋπολογισμό 2026-29 (fiscal structural plan, δείτε https://www.ekathimerini.com/economy/1288071/pierrakakis-presents-2026-budget-and-four-year-financial-plan-to-cabinet/) που η χώρα μας, κατά την ενωσιακή νομοθεσία που έχει να κάνει με την οικονομική διακυβέρνηση εντός ΕΕ, είναι υποχρεωμένη να υποβάλει στις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές, το μέλλον της απεικονίζεται, όχι ως ‘‘λαμπρό’’ και ‘‘πολλά υποσχόμενο’’, αλλά ως άκρως ‘‘δυσοίωνο’’. Δεν είναι μόνο που ο κύριος ‘‘αιματοδότης’’ της οικονομίας μας, και κάθε οικονομίας, δηλαδή οι επενδύσεις, θα ‘‘ατονήσει’’ ανησυχητικά και επικίνδυνα, καθώς μετά την προβλεπόμενη αύξησή τους κατά 10,2% (επί του ΑΕΠ) το 2026, αυτές θα ‘‘πέσουν’’ στο 4,1% το 2027 και θα ‘‘σβήσουν’’ στο 0,9% το 2028 και στο 0,8% το 2029! Είναι ότι η οικονομία μας θα βρεθεί σε ασφυκτικές συνθήκες πίεσης από την αφενός μείωση βασικών κρατικών δαπανών και την αφετέρου αύξηση του βαθμού ‘‘στραγγαλίσματος’’ των πολιτών. Έτσι, οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων θα μειωθούν κατά 30% (- 4,94 δισ. ευρώ) την τετραετία 2025-2028 και η μείωση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων του κράτους θα είναι της τάξης του 5% (- 753 εκατ. ευρώ) το 2025-29, ενώ, από την άλλη πλευρά, η έτι περαιτέρω αύξηση των φόρων το διάστημα 2025-29 προσδιορίζεται στο 15% (+ 10,7 δισ. ευρώ φόροι) και η επιπλέον αύξηση του ΦΠΑ (για το ίδιο διάστημα) στο 13,9% (+ 3,8 δισ. από ΦΠΑ).
Τι δείχνουν, λοιπόν, όλα αυτά; Μια Ελλάδα ευημερούσα και ‘‘προσεχώς (όλο και πιο) ανθίζουσα’’; Ή σας θυμίζουν, αντιθέτως, ‘‘άλλες εποχές’’; Δεδομένου ότι η ίδια η κυβέρνηση προβλέπει στο πρόγραμμά της επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων 2,7% του ΑΕΠ το 2025, 2,8% το 2026 και 2,7% το 2027-29, αυτό το ‘‘πνίξιμο’’ της οικονομίας μήπως παραπέμπει σε εκ νέου ‘‘μνημονιακές εποχές’’;
Όμως, ακόμη και αυτή η αύξηση του ΑΕΠ το 2026, αύξηση που τα επόμενα χρόνια θα ελαττωθεί τα μάλα σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα συμβεί, κάθε άλλο μάλιστα, θα έλεγα εγώ, προσωπικά. Προσέξτε: Η αύξηση του ΑΕΠ το 2026 (αυτό το 2,4% που μας λέει η κυβέρνηση) στηρίζεται κυρίως στα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης (ΤΑΑ), το οποίο όμως μέσα στο 2026 θα πάψει να είναι ‘‘διαθέσιμο’’ όχι μόνο για εμάς αλλά και για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Για το 2026, λοιπόν, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει καταρτίσει ένα πολύ ‘‘αισιόδοξο’’ Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ύψους 16,7 δισ. ευρώ, μέσα από το οποίο θα χρηματοδοτηθούν σημαντικά αναπτυξιακά έργα. Τα 7,2 δισ. ευρώ, ωστόσο, από τα 16,7 δισ. ευρώ, βάσει της ‘‘χρήσης’’ των οποίων (16,7 δισ.) η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα αυξηθεί κατά 2,4% το ΑΕΠ της χώρας, προέρχονται από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και για να τα εισπράξει η χώρα μας θα πρέπει να υλοποιήσει 188 ‘‘ορόσημα’’ που ακόμη δεν έχει (προς το παρόν;) υλοποιήσει (https://www.naftemporiki.gr/finance/economy/2043691/to-thriler-me-tis-prothesmies-gia-ta-ellinika-erga-toy-tameioy-anakampsis/).
Όμως, το τελευταίο αίτημα εκταμίευσης από την Ελλάδα (και κάθε άλλο κράτος-μέλος) θα πρέπει να έχει υποβληθεί μέχρι τις 30-8-2026 και, λογικά, μέχρι το τέλος Ιουνίου του επόμενου έτους, το αργότερο, θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί, ως προς το φυσικό τους αντικείμενο, όλα τα ενταχθέντα στο ΤΑΑ ‘‘αναπτυξιακά έργα’’ και να έχουν ικανοποιηθεί όλα, μέχρι τελευταίου, τα ‘‘ορόσημα’’. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μέχρι το τέλος του Αυγούστου του 2026 η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να καλύψει το 52% των ‘‘οροσήμων’’, όταν από το 2022 έως και σήμερα έχει υλοποιήσει μόνο το 48% των προαπαιτούμενων!
Καταλαβαίνετε πώς έχουν τα πράγματα; Βλέπετε κι εσείς όλα αυτά τα ‘‘γκρίζα και θολά’’ που έρχονται; Ή επιμένετε ότι μόνο ο Μητσοτάκης υπάρχει και δεν βλέπετε λύση ‘‘εναλλακτική’’; Και για να συνεχίσω: Ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, ανακοίνωσε τελευταία ότι επίκεινται νέες απεντάξεις έργων του ΤΑΑ, ύψους 800-900 εκατ. ευρώ, τα οποία δεν θα ολοκληρωθούν εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί (https://slpress.gr/oikonomia/to-krax-sta-erga-tou-tameiou-anakampsis-odigei-se-dimosionomiki-epopteia/).
Αυτά τα έργα, μας λέει, θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ ή σε άλλα κοινοτικά χρηματοδοτικά εργαλεία. Δεν μας λέει, ωστόσο, γιατί καθυστερούν αυτά τα ‘‘απενταχθέντα’’ έργα; Και τι έργα είναι αυτά; Μήπως πρόκειται για έργα που γίνονται για λογαριασμό του Δημοσίου; Μήπως οι προκαταβολές έχουν πάει αλλού και γι’ αυτό καθυστερούν; Η στρατηγική των ‘‘απεντάξεων’’, πάντως, σύμφωνα με εκτιμήσεις έγκυρων αναλυτών, δεν θα επαρκέσει για να ληφθούν, με κάποιο τρόπο, τα 36 δισ. ευρώ του ΤΑΑ και ενδέχεται να οδηγηθούμε έτσι σε ένα ιστορικό ‘‘εθνικό Βατερλώ’’.
Όμως, εάν τελικά δεν τα καταφέρουμε και δεν απορροφηθούν τα λεφτά του ΤΑΑ, ενδέχεται να ξεσπάσει μείζων δημοσιονομική κρίση και να υποχρεωθούμε να εισέλθουμε σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, δηλαδή σε επιτήρηση με προκαθορισμένα ορόσημα και χρονοδιαγράμματα. Σε ένα κράτος, λοιπόν, με συσσωρευμένα ελλείμματα 51,693 δισ. ευρώ και με άλλα 55 δισ. ευρώ repos (31-12-2024) είναι ένα ερώτημα, όχι μόνο για το πώς έγινε η διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και για το πώς έχει διαχειριστεί η κυβέρνηση τα δισεκατομμύρια του ΤΑΑ.
Ας έχουμε δε υπόψη μας ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κεφάλαια δαπανώνται με διαφάνεια και λογοδοσία. Έτσι, και για τα κονδύλια του ΤΑΑ, αυτά τα 36 δισ. ευρώ που ανέφερα παραπάνω, ισχύει η ρήτρα που ούτως ή άλλως έχει υπογράψει η Ελλάδα στη δανειακή σύμβαση (δείτε recovery and resilience facility loan agreement, 09_RRF-Loan-Agreement_ENG_FINAL.pdf), σύμφωνα με την οποία όσα και όποια χρήματα έχει λάβει προκαταβολικά η χώρα από το ΤΑΑ (είναι το λεγόμενο ‘‘prefinancing’’) τελούν υπό την αίρεση της de facto ολοκληρωτικής υλοποίησης των επιλέξιμων έργων. Ειδάλλως, επιστρέφονται, διότι στο στάδιο των προκαταβολών από το ΤΑΑ (in advance payments) η ΕΕ διατηρεί το δικαίωμα ‘‘κυριότητας’’ των κονδυλίων και άρα ‘‘επιστροφής’’ τους από τα κράτη-μέλη στην περίπτωση που αυτά αποτύχουν να τα αξιοποιήσουν. Καταλαβαίνετε τι πραγματικό κίνδυνο διατρέχει η χώρα; Ή όχι;
Σε ποια χώρα ζει ο κ. Μητσοτάκης, λοιπόν, και ομιλεί για ‘‘οικονομικά θαύματα’’; Και ομιλεί ποιος; Αυτός που δεν ξέρει ούτε πόσο κάνει ένα κιλό φέτα; (δείτε το βίντεο στη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=cKo5aqaO-1I και… αναστενάξτε ελεύθερα). Ας του πουν, επιτέλους, οι ‘‘παρατρεχάμενοί’’ του ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στη λίστα με τους μέσους ετήσιους μισθούς στην ΕΕ, καθώς οι Έλληνες, μαζί με τους Βούλγαρους, έχουν τους χαμηλότερους μισθούς στην Ευρώπη (https://www.in.gr/2025/12/16/economy/diethnis-oikonomia/eurostat-deyteros-xeiroteros-stin-ee-o-mesos-misthos-stin-ellada-terastia-oikonomiki-piesi-ton-ergazomenon/). Ότι είμαστε στον ‘‘πάτο’’, και δη ‘‘καθηλωμένοι’’ εκεί σταθερά, όσον αφορά την αγοραστική δύναμη των πολιτών (δείτε παρακαλώ https://www.in.gr/2025/10/12/economy/oikonomikes-eidiseis/agorastiki-dynami-ston-pato-tis-ee-ellada-deyteri-ftoxoteri-xora-meta-ti-voulgaria/). Ότι η Ελλάδα είναι η τέταρτη πιο ακριβή χώρα στον Κόσμο στα τρόφιμα (ίδετε στη διεύθυνση https://www.keeptalkinggreece.com/2024/04/12/greece-food-prices-oecd/, αλλά κοιτάξτε και https://newpost.gr/eidiseis/eurostat-h-lista-me-tis-pio-akrives-chores-stin-agora-ti-symvainei-stin-eyropi/). Ότι το ποσοστό των Ελλήνων πολιτών σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού το 2024 ήταν 26,9%, όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης των 27 ήταν 21%. Στην Ελλάδα, ένας στους πέντε ασθενείς (21%) την ίδια χρονιά (2024) δεν είχε επαρκή πρόσβαση σε φροντίδα υγείας. Είναι το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη, όπου ο αντίστοιχος μέσος όρος βρίσκεται στο 3,6%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (https://www.in.gr/2025/11/10/greece/protathlitria-eyropis-ellada-ston-kindyno-ftoxeias-2024-protia-kai-se-astheneis-xoris-iatriki-frontida/).
Προς διάψευση, λοιπόν, της ‘‘κυβερνητικής προπαγάνδας’’, η αλήθεια είναι ότι το ΑΕΠ της χώρας βρίσκεται σχεδόν 15% κάτω από το επίπεδο του 2009 (δηλαδή από τη χρονιά που ξεκίνησε η κρίση). Πιο συγκεκριμένα, το πραγματικό ΑΕΠ μας είναι 205 δισ. ευρώ το 2025, ήτοι περί τα 30 δισ. ευρώ χαμηλότερο από το 2009! Ενώ ο αναιμικός ρυθμός ανάπτυξής μας στηρίζεται ξανά στην κατανάλωση με δανεικά 50 δισ. ευρώ και φυσικά και στα χρήματα του Ταμείου Ανάπτυξης που, κατά τα ανωτέρω, τελειώνουν το 2026. Στη δε όποια αύξηση των επενδύσεων στη διετία 2023-24, συνέβαλαν κατά 87% οι κατασκευές και οι αγοραπωλησίες κατοικιών. ‘‘Ανάπτυξη’’, επομένως, ‘‘θεμελιωμένη’’ στο τσιμέντο και στα τούβλα, όχι στην παραγωγή, στη βιομηχανία, στην τεχνολογία ή στο εμπόριο διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών. Τι παραπάνω να πούμε;
Όταν, συνεπώς, το έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών μας ‘‘εκτοξεύτηκε’’ στα -17 δισ. ευρώ το 2024, όταν το κρατικό χρέος είναι υψηλότερο κατά 125 δισ. ευρώ από αυτό που χρεοκοπήσαμε (423 δισ. ευρώ έναντι 299 δισ. ευρώ αντίστοιχα), και το ιδιωτικό χρέος στα 380 δισ. ευρώ, ποιος μπορεί να πει ότι η οικονομία της χώρας είναι σε ‘‘καλό δρόμο’’ και να τον ‘‘πάρουμε στα σοβαρά’’, μη θεωρώντας τον απλά ως ‘‘χωρατατζή’’; Εγώ, πάντως, ξέρω ότι μια οικονομία για να είναι και να εκλαμβάνεται ως ‘‘δυναμική’’ πρέπει πρώτα και πάνω απ’ όλα να είναι ανταγωνιστική. Στην κατάταξη (ranking), όμως, του World Competitiveness Index (δείτε https://imd.widen.net/s/wtx5fd2ltn/booklet_wcy_2025) η Ελλάδα είναι λιγότερο ‘‘ανταγωνιστική’’ όχι μόνο από την Ελβετία ή το Χονγκ Κονγκ αλλά (ακόμη και) από τη Μαλαισία και την Ταϊλάνδη μέχρι τη Λετονία και την Εσθονία…
Αλλά πώς να είναι ‘‘ανταγωνιστική’’ μια ‘‘κλειστή’’ οικονομία, στην οποία ευνοούνται 10 μεγάλοι επιχειρηματίες, τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια και όλοι οι άλλοι ‘‘φυτοζωούν’’; Θυμηθείτε μάλιστα τι έγραφα τον Απρίλιο του 2024 σχετικά με την κατάταξη της χώρας στον ‘‘δείκτη οικονομικής ελευθερίας’’ (index of economic freedom): ‘‘Για το δε 2024 (αφορά το 2023, ίδετε τον πίνακα στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.heritage.org/index/pages/report), η Ελλάδα ‘‘έπιασε’’ μόλις 55,1 βαθμούς και κατατάσσεται πια 113η από τις 169 χώρες που βρίσκονται πάνω από το κατώφλι των 40 βαθμών (θυμίζω κάτω από τους 40 βαθμούς οι χώρες δεν κατηγοριοποιούνται καθότι δεν νοείται σε αυτές η έννοια της ‘‘οικονομικής ελευθερίας’’. Σε αυτές τις χώρες περιλαμβάνονται το Burundi, η Zimbabwe, το Sudan, η N. Korea). Είναι πίσω από την 31η Βουλγαρία (με 68,5 βαθμούς), την 48η Αλβανία (με 64,8 βαθμούς), ακόμη και από την 71η ‘‘Βόρεια Μακεδονία’’ (με 61,4 βαθμούς). Και πίσω από χώρες όπως, για παράδειγμα, η 36η Μποτσουάνα, η 63η Γουατεμάλα και η 86η Τανζανία. (απόσπασμα από το άρθρο μου ‘‘Το Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, η κ. Φον ντερ Λάιεν και ο Δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας’’, 10-4-2024).
Η πραγματικότητα, λοιπόν, είναι ότι μετά το 2020 ‘‘ρίχτηκαν απ’ το παράθυρο’’ στη χώρα πάνω από 60-70 δισ. ευρώ ευρωπαϊκού χρήματος, με αρχική αφορμή την πανδημία και μετέπειτα την ενεργειακή κρίση, αλλά σοβαρή ανάπτυξη στη χώρα δεν υφίσταται. Αν, εξάλλου, υπήρχε, θα τη βιώναμε, θα τη ‘‘βλέπαμε’’, θα τη ‘‘χαιρόμασταν’’ όλοι. Η αποτυχία του Κυριάκου Μητσοτάκη, συνεπώς, είναι καθολική. Δεν είναι μόνο η ‘‘ποιοτική υποβάθμιση’’ της Δημοκρατίας, η ‘‘δυσλειτουργία’’ των θεσμών, τα κραυγαλέα σκάνδαλα και, ασφαλώς, η σήψη και η διαφθορά, μέσα στον ‘‘βάλτο’’ της οποίας ‘‘βουλιάζει’’ όλη η χώρα και δυστυχώς ‘‘θάβεται’’ το μέλλον των παιδιών μας. Είναι και η αποτυχία του να αξιοποιήσει έναν ευρωπαϊκό πακτωλό δισ. ευρώ που τέτοιον δεν είχε ποτέ ‘‘στα χέρια του’’ (στη διάθεσή του) κανείς Πρωθυπουργός της χώρας. Μια μεγάλη και ιστορική ευκαιρία δυστυχώς ‘‘πήγε στράφι’’…..
Προσωπικά, λοιπόν, όπως κάνω συνεχώς τον τελευταίο καιρό, για ακόμη μια φορά τονίζω ότι οι δυνάμεις που έστω θα προσπαθήσουν να φέρουν την αλλαγή στη χώρα πρέπει να εμφανιστούν (επιτέλους!). Το επιβάλλει το εθνικό συμφέρον, το δείχνουν ‘‘οι καιροί’’, το ζητεί διακαώς η μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας. Τη χώρα πρέπει να τη ‘‘σαρώσει’’ ο ‘‘άνεμος της αλλαγής’’ και να την ‘‘σηκώσει’’. Πριν είναι πολύ αργά…..
ΧΡΗΣΤΟΣΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science
ΥΓ 1. Δείτε στη διεύθυνση ‘‘https://tradingeconomics.com/greece/net-international-investment-position-eurostat-data.html’’ τη σύμφωνα με την Eurostat κατάταξη της χώρας αναφορικά με την ‘‘καθαρή επενδυτική θέση’’ της. Είμαστε τελευταίοι πανευρωπαϊκά.
Net International Investment Position
| Country | Last | Previous | Unit | Reference |
| Malta | 86.60 | 81.30 | % of GDP | Jun 2025 |
| Germany | 75.70 | 77.90 | % of GDP | Jun 2025 |
| Sweden | 53.00 | 50.30 | % of GDP | Jun 2025 |
| Belgium | 52.70 | 56.20 | % of GDP | Jun 2025 |
| Netherlands | 51.40 | 56.00 | % of GDP | Jun 2025 |
| Luxembourg | 37.40 | 37.00 | % of GDP | Jun 2025 |
| Austria | 22.00 | 24.80 | % of GDP | Jun 2025 |
| Finland | 20.80 | 18.10 | % of GDP | Jun 2025 |
| Italy | 10.70 | 12.60 | % of GDP | Jun 2025 |
| Lithuania | -3.60 | -1.10 | % of GDP | Jun 2025 |
| Bulgaria | -6.80 | -5.20 | % of GDP | Jun 2025 |
| Czech Republic | -10.10 | -8.50 | % of GDP | Jun 2025 |
| Latvia | -21.60 | -21.50 | % of GDP | Jun 2025 |
| France | -28.00 | -26.80 | % of GDP | Jun 2025 |
| Poland | -30.90 | -30.00 | % of GDP | Jun 2025 |
| Croatia | -34.70 | -34.40 | % of GDP | Jun 2025 |
| Spain | -44.20 | -42.70 | % of GDP | Jun 2025 |
| Romania | -44.40 | -41.80 | % of GDP | Jun 2025 |
| Ireland | -54.40 | -66.60 | % of GDP | Jun 2025 |
| Slovakia | -55.40 | -56.00 | % of GDP | Jun 2025 |
| Portugal | -57.80 | -56.70 | % of GDP | Jun 2025 |
| Cyprus | -75.60 | -86.50 | % of GDP | Jun 2025 |
| Greece | -139.00 | -138.10 | % of GDP | Jun 2025 |
ΥΓ 2. Στη διεύθυνση https://www.in.gr/2025/12/16/economy/diethnis-oikonomia/eurostat-deyteros-xeiroteros-stin-ee-o-mesos-misthos-stin-ellada-terastia-oikonomiki-piesi-ton-ergazomenon/ δείτε ότι η Ελλάδα είναι προτελευταία στη ΕΕ όσον αφορά τον μέσο ετήσιο μισθό. Πιο κάτω, μόνο η Βουλγαρία…..
