Προβληματίζομαι τελευταία πάρα πολύ — και με ανησυχεί βαθιά — το γεγονός ότι τα παιδιά, οι νεότερες γενιές, έχουν μια διαφορετική αντίληψη της αλήθειας. Δεν θα αναλύσω την έννοιά της αλήθειας ή τον τρόπο που ορίζεται, θα σταθώ στο γεγονός ότι δεν αναζητούν, απλά ζητούν.
Όσοι ζήσαμε την εξέλιξη του διαδικτύου, ξεκινήσαμε την αναζήτηση πληροφορίας σε διάφορες ιστοσελίδες και σε διαδικτυακές συζητήσεις μέσω forums. Γενικότερα, έπρεπε να σκαλίζεις, να συγκρίνεις, να διαβάζεις πολλές πηγές για να ανακαλύψεις την πληροφορία που αναζητούσες. Αργότερα, ήρθε η Google και μας έκανε τη ζωή ευκολότερη με τη συγκεντρωτική αναζήτηση, αλλά και πάλι έπρεπε να σκεφτείς, να κρίνεις, να σημειώσεις, να διαβάσεις κτλ. Όλη αυτή η διαδικασία περιελάμβανε έρευνα και ανάλυση των δεδομένων, ώστε να καταλήξουμε σε αυτό που ψάχναμε. Σήμερα, όμως, ανοίγεις ένα LLM AI (ChatGPT, DeepSeek, Perplexity, κλπ.) και απλά το ζητάς.
Εδώ είναι το πρόβλημα! Όποια απάντηση κι αν σου δώσει το chatbot (τεχνητή νοημοσύνη), δεν μπαίνεις στον κόπο να την επαληθεύσεις, όπως θα έκανες αν σου την έλεγε ένας φίλος, γνωστός, ένας απλός άνθρωπος. Δεν υπάρχει η ίδια δόση αμφιβολίας ότι η πληροφορία μπορεί να είναι λανθασμένη. Κι όσο περνάει ο καιρός, φοβάμαι ότι αυτό θα γίνεται όλο και πιο έντονο, καθώς οι νέοι δεν έχουν μάθει να ερευνούν, να διασταυρώνουν γεγονότα ή να ελέγχουν πηγές. Το χειρότερο; Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν προωθεί αυτές τις δεξιότητες.
Φανταστείτε ότι αυτή η γενιά θα ανοίγει το κινητό της, θα ρωτάει τα γυαλιά της ή οποιαδήποτε συσκευή έχει διαθέσιμη, και θα λαμβάνει μια απάντηση. Μια απάντηση που προέρχεται από… κάπου. Αυτό το «κάπου» είναι τροφή για τεράστια συζήτηση: Πώς δημιουργείται; Ποια είναι τα κίνητρα και οι σκοποί πίσω από αυτό; Πόσο εύκολο θα είναι να παραποιείς ιστορία ή γεγονότα αν ελέγχεις την πηγή αυτών των απαντήσεων;
Ο προβληματισμός μου εμβαθύνει όταν σκέφτομαι, πώς να προστατεύεις την αλήθεια σε έναν κόσμο χαοτικό, φτιαγμένο για κλικ και κέρδος; Ο καθένας μπορεί να δημοσιεύσει οτιδήποτε, όποτε και όπως το θέλει. Αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει πραγματική ευθύνη — όχι μόνο νομική, αλλά και ηθική — για όσα λέει. Πού βρίσκεται, λοιπόν, η αλήθεια σ’ αυτή την κοινωνία; Πώς θα ξεχωρίσουν οι μελλοντικές γενιές το πραγματικό από το ψεύτικο, όταν ζουν σε έναν ωκεανό fake news;
Ανησυχείς κι εσύ; ή απλά βολεύεσαι με το γεγονός ότι το chatgpt σου λέει μέχρι και το φλιτζάνι;
