–Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» θα προσφέρει στη χώρα 32 δις ευρώ στο άμεσο μέλλον. Λίγα περισσότερα, 40 δις ευρώ, θα μας δώσει το «Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027». Δισεκατομμύρια έχουμε πάρει εδώ και δεκαετίες από την ΕΕ στο πλαίσιο της πολιτικής υπέρ της Οικονομικής και Κοινωνικής Συνοχής.
Τα αποτελέσματα της χρήσης των χρημάτων αυτών τα βλέπουμε! Το 2000 η συνολική παραγωγή της Ελλάδας (το ΑΕΠ) ανερχόταν σε 130,1 δις δολάρια. Το 2020 το ποσό αυτό άγγιξε τα 201 δις δολάρια (168 δις ευρώ). Τα υπερπολλαπλάσια αντίστοιχα ποσά –χωρίς όμοια της Ελλάδας χρηματοδοτικά πλαίσια στήριξης– της Τουρκίας ήταν 273 και 750 δις δολάρια και του Ισραήλ 157 και 379 δις δολάρια!
Η σχετικά πενιχρή αύξηση του ΑΕΠ της χώρας συνοδεύθηκε όμως από τη συρρίκνωση της βιομηχανίας. Εκ του αποτελέσματος κρίνεται λοιπόν ότι οι κυρίαρχες αντιλήψεις-νόμοι περί επενδύσεων σε μια ανοικτή οικονομία, σε συνδυασμό με τις επιλογές των διαφόρων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ-ΕΣΠΑ) οδήγησαν τελικά στην αποβιομηχάνιση της χώρας, κάτι που είχε προβλεφθεί στις αρχές της δεκαετίας το 1990 (βλ. ενδεικτικά έρευνα, Mardas-Varsakelis, “The impact of the Internal Market to the Greek Economy”, European Economy, 1990).
Οι ακατάλληλες αναπτυξιακές επιλογές αντανακλώνται εμμέσως και σε αυτές τις πόλεις μας. Η Κωνσταντινούπολη, το Τελ Αβίβ, η Σεούλ, όπως ακόμη η Δαμασκός, η Τύνιδα, η Μπανγκ Κονγκ, η Τεχεράνη των διεθνών εμπάργκο και τόσες άλλες μεγάλες πόλεις στο εξωτερικό, δεν έχουν κάτι το κοινό σήμερα με το 2000. Το μεγάλο το σύγχρονο και επιβλητικό κέρδισε θεαματικά έδαφος εκεί, εις βάρος του μικρού μιας παλαιότερης εποχής, εξέλιξη άγνωστη διαχρονικά στην Αθήνα.
Δεν τολμάμε να προβούμε σε συγκρίσεις κτηριακών εγκαταστάσεων Υπουργείων της Αθήνας με πρωτευουσών άλλων χωρών. Πολλά Υπουργεία μας είναι ο καθρέπτης της μίζερης Ελλάδας. Μόνο στον τρίτο κόσμο θα συναντήσει κάποιος Υπουργεία όπως το Εργασίας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Υγείας, Εσωτερικών, κ.ά, χωμένα σε δρομάκια, σε σκοτεινές στοές και στενές εισόδους, σκόρπια σε δεκάδες κτήρια, ανάμεσα σε μυρωδιές από κεμπάπ, σουβλάκια και ξηρών καρπών. Ούτε ένα μεγάλο διοικητικό κέντρο είμαστε ικανοί να οικοδομήσουμε, με όλα τα Υπουργεία συγκεντρωμένα σε υψηλά καλαίσθητα κτήρια, κτισμένα μέσα στη φύση και με άνετο πάρκινγκ! Και υπάρχει χώρος για κάτι τέτοιο.
–Με τα υφιστάμενα αναπτυξιακά υποδείγματα και με μικροεπενδύσεις στη βιομηχανία και τον τουρισμό δεν πρόκειται θα προσεγγίσουμε υψηλούς αναπτυξιακούς στόχους. Αντανακλούν το σύνδρομο της λατρείας του μικρού και του μετρίου που είναι διάχυτο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και όχι μόνο στην οικονομία. Έτσι μας έμαθε να βλέπουμε τον κόσμο το πολιτικό σύστημα της μεταπολεμικής περιόδου, με συνέπεια το αυτονόητο μέγεθος σε έργα, κτήρια, εταιρίες κ.λπ ή το λίγο μεγάλο και το καινοτόμο να θεωρείται φαραωνικό και να μας τρομάζει!
Τις μοναδικές σε επίπεδο ΕΕ αρνητικές αποκλίσεις σε εταιρικές επενδύσεις, όπως αυτές επισημαίνονται σε διάφορες εκθέσεις (βλ. Παν/μιο της Πενσυλβάνια, έκθεση Πισσαρίδη) θα τις καλύψουμε μόνο με επενδύσεις σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες πολλών εκατομμυρίων ή κάποιων δισεκατομμυρίων ανά προτεινόμενο σχέδιο και σε τομείς με ισχυρή παγκόσμια ζήτηση όπως και σε εκείνους που απαντούν σε διάφορες προκλήσεις, (αεροναυπηγική, ηλεκτρομηχανική και άμυνα).
Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε αυτό, τόσο ταχύτερα θα ξεκολλήσουμε από τη λάσπη της ύφεσης και της φτώχειας. Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» της κυβέρνησης δεν κινείται σε καινοτόμες λύσεις, απλώς ακολουθεί παλιές αναπτυξιακές λογικές, με ψήγματα εκσυγχρονιστικών μέτρων, (βλ. αναλυτικότερα http://mardas.eu/2021/01/03/πώς-μπορεί-ν-καλυφθεί-το-επενδυτικό-κε/ ).
Από την άλλη, η πράσινη μετάβαση που προωθείται από όλα τα κόμματα δεν είναι πανάκεια, ιδιαίτερα όταν οι ανωτέρω επιλογές βασίζονται σε εισαγόμενο εξοπλισμό ή δεν προτείνουν σαφείς λύσεις και κίνητρα για την υποκατάστασή του από την εγχώρια παρταγωγή.
–Πολλές ιδέες και προτάσεις επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων για αλλαγή πλεύσης της αναπτυξιακής μας πορείας τρομάζουν την καθεστηκυία τάξη των αναλυτών και πολιτικών αφού είναι έξω από τα όρια της σκέψης τους. Σοκάρουν σκέψεις που θεωρούνται ως «απίστευτες» σύμφωνα με την κριτική των πρέσβεων της πεπατημένης.
Προτάσεις λοιπόν έξω από τους κυρίαρχους αλλά στενούς ορίζοντες που διαπερνούν τη χώρα, (βλ. ενδεικτικά, www.mardas.eu – Μέτρα πολιτικής), δεν αφορούν μόνο στη βιομηχανία-γεωργία αλλά και αυτόν στον τουρισμό. Ακόμη και εδώ, στη λεγόμενη «βαριά μας βιομηχανία», οι προτεινόμενες συνταγές κινούνται στη σφαίρα των παραδοσιακών συστάσεων και μικρών επενδύσεων.
Ενδεικτικά ως προς τον τουρισμό σημειώνονται ακολούθως κάποιες σκέψεις, που ξεφεύγουν από την επικρατούσα αναπτυξιακή λογική που χαρακτηρίζει όλο το φάσμα της πολιτικής της χώρας.
Πόσο δύσκολο άραγε είναι να κτισθεί ένα Νησί της «Τέχνης και του Πολιτισμού», ένα νέο Θερινό Νταβός, μια επένδυση της τάξης των 2-3 δις ευρώ που θα εξυπηρετεί ταυτόχρονα πολλαπλούς στόχους όπως τον τουρισμό, τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, τον συνεδριακό τουρισμό, πολιτικές δραστηριότητες-συναντήσεις τύπου Νταβός και φυσικά τον κατασκευαστικό τομέα! Η παρουσίαση της ιδέας αυτής στο εξωτερικό (βλ. 17ο Annual Capital Link Forum, N. Ν. Υόρκη, 2015) ενθουσίασε, ενώ στην Ελλάδα τρόμαξε…
Επίσης, πόσο δύσκολο είναι να κτιστεί μια νέα Σαντορίνη σε παρόμοια απόκρημνη περιοχή μηδενικής αξίας σήμερα ή ένα τουριστικό χωριό κοντά σε Ιαματικά λουτρά και πλησίον της θάλασσας, που να λειτουργεί δώδεκα μήνες εξυπηρετώντας παράλληλα χιλιάδες Ευρωπαίους συνταξιούχους ακόμη και τον Χειμώνα; (βλ. αναλυτικότερα για τα ανωτέρω http://mardas.eu/2015/07/12/μια-στρατηγικη-για-την-αναπτυξη/ ).
Τέλος, γιατί δεν δίνουμε άλλο προφίλ στην τουριστική καμπάνια της χώρας; Ένα μεγάλο κονσέρτο λόγου χάριν στο Παναθηναϊκό Στάδιο με προσκεκλημένους επιλεγμένους τραγουδιστές από τις χώρες του ενδιαφέροντός μας και με παράλληλη προβολή σε γιγαντοοθόνη στη γλώσσα κάθε τραγουδιστή των αξιοθέατων της Ελλάδας είναι μια ξεχωριστή ιδέα προβολής με διαχρονική ισχύ. Και αυτή η πρωτότυπη αντίληψη, που εύλογα θα εύρισκε χορηγούς και θα προβαλλόταν από όλα τα διεθνή Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης, θεωρήθηκε υπερβολική!
Και άλλες ιδέες που προτάθηκαν για τον τουρισμό, (βλ. http://mardas.eu/2020/09/15/tουρισμός-πέρα-από-τη-λογική-του-μικρού/), κρίθηκαν ως πολύπλοκες και μη εφαρμόσιμες από τους λάτρεις των τυποποιημένων λύσεων, που υποστηρίζουν σπάταλες διαφημιστικές καμπάνιες εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρονιά όμοιες των ανταγωνιστών μας.
Αποτέλεσμα όλων των έως σήμερα επιλογών: Φθάσαμε μετά από 200 χρόνια ζωής ως κράτος να παράγουμε μόνο 168 δις ευρώ ως ΑΕΠ, στο πλαίσιο μιας καθοδικής πορείας!
Δημήτρης Μάρδας
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
π. Αν. Υπουργός Οικονομικών,
π. Υφ/γός Εξωτερικών και π. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης
