Μιλώντας χθες στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha και ερωτηθείς σχετικά με το ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές» στις σχέσεις μας με την Τουρκία στο πλαίσιο της εθνικής εξωτερικής πολιτικής, ο Υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης σημείωσε ότι «έχουμε αποδείξει την επιχειρησιακή μας ετοιμότητα. Η κόκκινη γραμμή είναι η εθνική κυριαρχία, και όταν λέμε εθνική κυριαρχία εννοούμε αυτονοήτως τα εθνικά χωρικά ύδατα τα οποία σήμερα είναι προσδιορισμένα στα έξι ναυτικά μίλια».
Επί της παραπάνω δήλωσης, προκειμένου να γίνει αντιληπτό το νοηματικό της φορτίο και η πολιτική της βαρύτητα, υπενθυμίζω εν τάχει καταρχάς το βασικό δεδομένο:
Τα χωρικά ύδατα (ή χωρική θάλασσα ή αιγιαλίτιδα ζώνη) είναι η θαλάσσια ζώνη η οποία εκτείνεται, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), έως 12 ναυτικά μίλια (ν.μ.) από τις γραμμές βάσεως που βρίσκονται στην ακτογραμμή του παράκτιου κράτους (αρθ. 3 UNCLOS). Τα χωρικά ύδατα περιλαμβάνουν τη στήλη του θαλάσσιου ύδατος, τον βυθό και το υπέδαφος της θάλασσας, καθώς και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο. Επί δε των χωρικών του υδάτων το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη εθνική κυριαρχία, εξομοιούμενη με την κυριαρχία που ασκεί επί του χερσαίου εδάφους του.
Με βάση, λοιπόν, την παραπάνω κεντρική παραδοχή, ενδεικτικά θα μπορούσαν να τεθούν στον κ. Γεραπετρίτη τρία ερωτήματα:
1) Το εύρος των χωρικών υδάτων της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 (με τον Ν. 230/1936, όπως αυτός τροποποιήθηκε από το μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973 και ισχύει σήμερα) στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή. Διατηρήθηκε, εντούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων των χωρικών μας υδάτων όσον αφορά στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).
Αν, επομένως, η ‘‘κόκκινη γραμμή’’ μας στα εθνικά θέματα είναι η μη παραβίαση των εκτεινόμενων μέχρι τα 6 ν.μ. χωρικών μας υδάτων (όπως δήλωσε ο κ. Γεραπετρίτης), τότε η Ελλάδα δεν θα έχει κανένα απολύτως πρόβλημα και άρα δια τούτο θα ανέχεται την πτήση αεροσκαφών τρίτης χώρας και προφανώς της Τουρκίας σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ. από τις ακτές της; Θα ανέχεται άρα να παραβιάζεται η εθνική της κυριαρχία στον αέρα σε αποστάσεις από τα 6 έως τα 10 ν.μ. από τις ακτές, δεδομένου ότι στον εναέριο χώρο η εθνική μας κυριαρχία εκτείνεται στα 10 ν.μ. από την ακτογραμμή βάσης; Τι λέτε κ. Γεραπετρίτη;
2) Αν το Oruc Reis πλεύσει σε απόσταση 7 ή 8 ν.μ. από τις ακτές του Καστελόριζου ή οποιασδήποτε άλλης ελληνικής χερσαίας ή νησιωτικής γης και πραγματοποιήσει έρευνες, θα εμμείνουμε στη νομική και πολιτική θέση ότι ‘‘κόκκινη γραμμή’’ μας είναι η μη παραβίαση των χωρικών μας υδάτων, που εκτείνονται μέχρι τα 6 ν.μ. από τις ακτές, ή θα πρέπει να αντιδράσουμε διότι υπάρχει με βάση το διεθνές δίκαιο και την ελληνική έννομη τάξη (Ν. 2321/1995) δυνητικό εθνικά κυριαρχικό μας δικαίωμα να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ.; Μήπως δηλαδή, κ. Γεραπετρίτη, η τοποθέτηση της δικής μας ‘‘κόκκινης γραμμής’’ στα 6 ν.μ. αποτελεί τελική σύμπλευση μας με την επιχειρηματολογία των Τούρκων;
3) Και αν επεκταθούμε πέραν των χωρικών υδάτων, στις άλλες θαλάσσιες ζώνες, δηλαδή στη συνορεύουσα ζώνη, στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ, εκεί ελλείπουν οι ‘‘κόκκινες γραμμές’’ ή απλά δεν μας πειράζει και τόσο να έχουμε τέτοιες και σε αυτές τις θαλάσσιες ζώνες; Και εξηγούμαι:
Ο κ. Αλέξανδρος Διακόπουλος, πρώην σύμβουλος του Πρωθυπουργού σε θέματα εθνικής ασφάλειας, είχε δηλώσει πριν λίγους μήνες (https://www.tovima.gr/2020/08/18/politics/diakopoulos-to-oruc-reis-exei-pragmatopoiisei-ereynes/) ότι το Oruc Reis ‘‘έχει κάνει έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, να μην κοροϊδευόμαστε’’ (Στον Χάρτη, στο τέλος του κειμένου μπορείτε να δείτε υπό κίτρινη σκίαση την περιοχή που το Oruc Reis έκανε σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας – Oruc Reis recent seismic activity). Συνεπώς, κ. Γεραπετρίτη, αφού η ‘‘κόκκινη γραμμή’’ μας είναι η ακεραιότητα και προστασία των χωρικών μας υδάτων (στα 6 ν.μ.) τι μας ενδιέφερε που οι Τούρκοι έκαναν έρευνες με το άνω σκάφος τους στην υφαλοκρηπίδα μας; Αυτή, άλλωστε, αφού είναι αλληλεπικαλυπτόμενη με την τουρκική, δεν έχει ακόμα συν-οριοθετηθεί; Έτσι δεν είναι; Και αφού δεν έχει ακόμα συν-οριοθετηθεί, για ποιες ‘‘κόκκινες γραμμές’’ να ομιλούμε;
Περαιτέρω, οι Τούρκοι πραγματοποίησαν ήδη 7 γεωτρήσεις μέσα σε ‘‘οικόπεδα’’ της Κυπριακής ΑΟΖ (ίδετε για τη χωροθετική ακρίβεια των γεωτρήσεων τον Χάρτη στο τέλος του άρθρου). Μάλιστα, όπως δήλωσε ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας, Fatih Donmez, (https://www.spglobal.com/platts/en/market-insights/latest-news/natural-gas/092320-all-seven-turkish-gas-wells-drilled-in-east-med-to-date-uneconomic-minister) οι γεωτρήσεις αυτές δεν είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν οι γεωτρήσεις των Τούρκων εντός της Κυπριακής ΑΟΖ είναι εκτός της ‘‘κόκκινης γραμμής’’ μας είτε γιατί αυτές είναι ‘‘πρόβλημα’’ της Κύπρου και μόνο είτε γιατί εμείς την ‘‘κόκκινη γραμμή’’ μας την περιορίζουμε αποκλειστικά στα χωρικά μας ύδατα των 6 ν.μ;
Εν τέλει, δεδομένου ότι οι Τούρκοι έχουν χωρικά ύδατα 6 ν.μ. στο Αιγαίο και 6 ν.μ. στην Ανατ. Μεσόγειο μέχρι την Αττάλεια και συνεπώς δεν πρόκειται ποτέ να μας ζητήσουν να ‘‘περιορίσουμε’’ (ακόμη περισσότερο) τα δικά μας χωρικά ύδατα κάτω από τα 6 ν.μ., τι ‘‘κόκκινη γραμμή’’ είναι για εμάς τα ‘‘χωρικά ύδατα των 6 ν.μ.’’; Αφού παρακάτω, αριθμολογικά και πρακτικά, δεν πρόκειται, ούτως ή άλλως, να πάνε;
Η δήλωση, λοιπόν, του κ. Γεραπετρίτη ήταν μια πολιτικά κούφια δήλωση. Προσωπικά, με το άρθρο μου ‘‘ο Εθνικός Στόχος στον ελληνοτουρκικό διάλογο: τώρα είναι η ώρα’’ (1-10-2020), έχω τονίσει τη μεγίστης σημασίας αναγκαιότητα καλά οργανωμένης και επιχειρηματολογικά σφυρηλατημένης εθνικής γραμμής απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα. Η δήλωση του κ. Γεραπετρίτη, χθες, είναι ξεκάθαρη ένδειξη ότι ο άνω εθνικός στόχος μάλλον ακόμα…αναζητείται!
Κατερίνη, 16/10/2020
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science.
