Η Τουρκία δίνει προτεραιότητα δαπανώντας δισεκατομμύρια δολάρια στην αεροναυπηγική (ετοιμάζει για το 2023 μαχητικό αεροπλάνο δικό της, 5ης γενιάς), την αμυντική βιομηχανία (η κυβέρνηση υπόγραψε συμβάσεις μεσοπρόθεσμα της τάξης των 77 δις δολαρίων με εγχώριες εταιρίες), την ηλεκτρομηχανική και τα οχήματα (κατασκευή οχημάτων κάθε μορφής), την έρευνα στην ενέργεια (13 δις δολάρια για το 2020), τις τηλεπικοινωνίες (3 δις δολάρια επενδύσεις 2018-19), ναυπηγώντας επίσης το τρίτο ερευνητικό-σεισμολογικό της σκάφος σε δικά της ναυπηγεία (προϋπολογισμού 100 εκ δολαρίων).
Από την άλλη προσελκύει ξένες επενδύσεις, διεθνοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της. Εισάγει μεγάλες ποσότητες ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων από την ΕΕ εξάγοντας προς αυτήν τον κύριο κορμό των προϊόντων της. Η ισχυρή διασύνδεση των οικονομιών Τουρκίας και κρατών-μελών της ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει είτε θετικά για την Τουρκία (αποφυγή κυρώσεων καθώς θα προκληθούν πολλές ζημιές) είτε αρνητικά (ως στοιχείο εκφοβισμού-εκβιασμού). Τώρα βιώνουμε την θετική έκφανση αυτών των σχέσεων μέσα από τις χλιαρές αντιδράσεις-κυρώσεις της ΕΕ εις βάρος της. Ακόμη, αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν τοποθετήσει πρόσφατα 120 δις ευρώ στην Τουρκία με προεξέχουσα την Ισπανία, η οποία τοποθέτησε 64 δις ευρώ!
-Ενώ η Τουρκία δίνει έμφαση στους προαναφερθέντες στρατηγικούς κλάδους, εμείς δίνουμε προτεραιότητα (Βλ. ενδεικτικά «Σχέδιο Ανάκαμψης» του Νοεμβρίου του 2020) στον, ατελείωτο εκσυγχρονισμό του κράτους, τη ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων, τον πολιτισμό, τη διαφορετικά των φύλων, τα τουριστικά καταλύματα, τις πράσινες μεταφορές, τους δρόμους, τα γεφύρια, την κυκλική οικονομία κ.λπ.
Από την άλλη, προσφέρεται ένα σύνολο οριζόντιων μέτρων (φοροαπαλλαγές, ενισχυμένες αποσβέσεις κ.λπ) υπέρ όλων των επιχειρήσεων χωρίς να υπάρχει όμως κάποια αναπτυξιακή στρατηγική, ικανή να καλύψει την πρωτοφανή υστέρηση της χώρας στη βιομηχανία.
ΟΛΑ είναι απαραίτητα και ΟΛΑ πρέπει να γίνουν, αλλά προηγούνται οι προτεραιότητες που εξυπηρετούν όχι μόνο την οικονομία αλλά και στη γεωπολιτική θέση της χώρας. Λείπει η στοχευμένη δράση υπέρ μεγάλων επενδύσεων στη βιομηχανία και στον τουρισμό όπως και καινοτόμες λύσεις, οι οποίες κινούνται έξω από την λογική του μικρού και του μετρίου. (βλ. ενδεικτικά, http://mardas.eu//wp-content/uploads/2018/06/Stratigiki_Anaptiksis.pdf ).
Απουσιάζει από την άλλη, η γνώση βασικών εμποδίων-περιορισμών που αντιμετωπίζει η Ελληνική οικονομία. Πράγματι, ενδεχομένως κάποιοι δεν έχουν αντιληφθεί ότι η χώρα βρίσκεται στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο και όχι κοντά στην Ιρλανδία ή το Βέλγιο. Υποδείγματα λοιπόν για βέλτιστες πρακτικές που οφείλει να ακολουθήσει, δεν είναι αυτά της Ισπανίας, Ιρλανδίας, Ολλανδίας αλλά του Ισραήλ και τη Νότιας Κορέας. Οι δυο τελευταίες χώρες, μέσω των επενδύσεων στη αμυντική βιομηχανία, με τη βοήθεια της οποία αναπτύσσεται η ηλεκτρομηχανική και η έρευνα, έχουν γίνει τεχνολογικά μεγαθήρια.
Στο πλαίσιο αυτό, έχοντας υπόψη τόσο το επενδυτικό κενό των 130 δις ευρω της περιόδου 2010-19, την βιομηχανική υστέρηση που βιώνει η χώρα και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε από τον ανταγωνιστικό μας περίγυρο (δηλ. την Τουρκία), η επαναδραστηριοποίηση μας στην αεροναυπηγική, στην παραγωγή αμυντικού υλικού –δυο χώροι που εγκαταλείψαμε– στην ηλεκτρομηχανική και στη βιομηχανία συναρμολόγησης ενδιάμεσων προϊόντων, θα δώσει νέα ώθηση στην οικονομία, δημιουργώντας από την άλλη δυναμικούς πόλους που θα επηρεάσουν θετικά άλλους κλάδους της οικονομίας.
Ο προσανατολισμός αυτός θα συγκρατήσει επιστήμονες στη χώρα, θα την ενδυναμώσει αμυντικά και τεχνολογικά, θα κρατήσει το ανθρώπινό της κεφάλαιο με δεξιότητες που μεταναστεύσει, ενώ παράλληλα θα βοηθήσει τις βιομηχανικές εξαγωγές, τις Start up εταιρίες κ.ά. προσελκύοντας επενδύσεις σε τομείς (π.χ. παραγωγή οχημάτων) που τώρα αδυνατούμε να εξυπηρετήσουμε.
Από την άλλη, μέσω της δυναμικής αναπτυξιακής πορείας που εγγυόνται τα προαναφερθέντα, περιορίζουμε τα εμπόδια εκείνα που συνδέονται με τις γεωπολιτικές πιέσεις που δέχεται η χώρα.
Η έκθεση Πισσαρίδη με ιδιαίτερη έμφαση σκιαγραφεί την υστέρηση της χώρας στη βιομηχανία και τις εταιρικές επενδύσεις. Θα περιμέναμε το «Σχέδιο Ανάκαμψης» της Ελληνικής κυβέρνησης να κινείται στις σιδηροτροχιές που τοποθέτησε η εν λόγω έκθεση, κάτι όμως που δεν το κάνει, με συνέπεια η βιομηχανία να παραμένει ο μεγάλος ασθενής της χώρας για ακόμη μια φορά. (βλ αναλυτικότερα http://mardas.eu/2021/01/03/πώς-μπορεί-ν-καλυφθεί-το-επενδυτικό-κε/).
Έτσι, προσανατολισμοί και στοχευμένες ενέργειες υπέρ της βιομηχανίας, όπως ενδεικτικά σημειώθηκαν ανωτέρω, απουσιάζουν από τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, όπως αυτή χαράζεται στο «Σχέδιο Ανάκαμψης». Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» θα ήταν ένα καλό σημείο εκκίνησης των νέων προσανατολισμών και προτεραιοτήτων της χώρας στη βιομηχανία.
Δημήτρης Μάρδας
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
π. Αν. Υπουργός Οικονομικών,
π. Υφ/γός Εξωτερικών και π. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης
