Όσοι καταψήφισαν στη Βουλή τη Συμφωνία των Πρεσπών, αγνοώντας τα συσσωρευμένα λάθη και τις παραλείψεις του παρελθόντος που οδήγησαν στο γνωστό αποτέλεσμα, αναρωτιόμαστε πώς κύρωσαν τις δυο ΑΟΖ και ιδίως της Αιγύπτου. Η τελευταία «ψαλιδίζει» κατά ένα βαθμό την Ελληνική ΑΟΖ, με την συγκατάθεσή μας φυσικά και όχι υπό την απειλή ενός casus belli! Είναι λοιπόν τόσο τέλειες οι δύο εξεταζόμενες συμφωνίες; Φυσικά όχι.
Οι Συμφωνίες Ελλάδας Ιταλίας και Ελλάδας Αιγύπτου για την ΑΟΖ όπως και οι «Πρέσπες», θεωρούνται ως λύσεις μιας δεύτερης καλύτερης επιλογής (second best λύσεις). Αυτό οφείλεται σε ένα σύνολο εμποδίων-περιορισμών και λαθών του παρελθόντος (λαθών ιδίως για τις «Πρέσπες»), που έχουν ως σημείο εκκίνησης τα εθνικά συμφέροντα των συμβαλλομένων.
Ενδεικτικά, λάθη των «Πρεσπών» που οδήγησαν σε μια λύση δεύτερης καλύτερης επιλογής, είναι:
- Δεκέμβριος 1992: Σύνοδος Κορυφής του Εδιμβούργου ανατρέπει την απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Λισαβώνας περί μη χρήσης του ονόματος της Μακεδονίας και συνθετικών αυτού από τα Σκόπια.
- 1994: Διακόπτεται η διαδικασία της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επί του θέματος, σε μια περίοδο όπου οι σχετικές γραπτές εισηγήσεις του Εισαγγελέα και Εισηγητή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ταυτίζονται με τις Ελληνικές θέσεις περί ονόματος. Το δικαστήριο προκλήθηκε λόγω του εμπάργκο του αποφάσισε ο Ανδρέας Παπανδρέου εις βάρος της γειτονικής χώρας.
- 1995-2002, Η Ενδιάμεση Συμφωνία ορίζει πως το μόνο πρόβλημα προς επίλυση είναι το όνομα αφήνοντας έξω τη γλώσσα και την εθνικότητα. Το ίδιο ακριβώς σημείωναν οι δυο σχετικές Αποφάσεις του ΟΗΕΕ 817 και 845. Επίσης, η εν λόγω Συμφωνία επέτρεπε τη χρήση του όρου «Μακεδονία» στις διμερείς σχέσεις του κράτους αυτού με άλλα κράτη. Ακόμη, ενώ παραβιάζονται κατάφορα άρθρα της Συμφωνίας εμείς δεν αντιδρούμε.
- Και ενώ λήγει η Ενδιάμεση Συμφωνία τον Δεκέμβριο του 2002 χωρίς να έχουν λυθεί τα κύρια προβλήματα που τέθηκαν εκεί, τον Μάιο του 2003 εγκρίνεται από την Ελληνική Βουλή η Συμφωνία Σύνδεσης της τότε FYROM με την ΕΕ. Αυτή ήταν η ταφόπλακα μιας ιστορίας λαθών 11 ετών! Και τα λάθη συνεχίσθηκαν βέβαια…
Ως προς τους περιορισμούς των δυο ΑΟΖ, Ιταλίας-Αιγύπτου, κύριο εμπόδιο, όπως ήδη τονίστηκε, είναι τα εθνικά οικονομικά συμφέροντα των δυο χωρών που σχετίζονται με την εξεταζόμενη οριοθέτηση. Ως προς την Ιταλία, ειδικότερα και πιο συγκεκριμένα ως προς την αιγιαλίτιδα ζώνη των νησιών μας, σημειώνεται ότι όταν η Ελλάδα αποφασίσει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της έως τα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο, θα διατηρηθεί η υπάρχουσα αλιευτική δραστηριότητα των Ιταλών αλιέων στην περιοχή μεταξύ 6-12 ναυτικών μιλίων!
Ως προς την ΑΟΖ της Αιγύπτου, αυτή θέτει ένα ερώτημα, που οφείλεται στις Ελληνικές παραχωρήσεις εις βάρος μας, για τους γνωστούς λόγους που αφορούν στη Συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δομή που αποφασίσθηκε με την –έστω μερική– οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ως στοιχείο ικανό να διευκολύνει τις αποφάσεις των δικαστών της Χάγης σ’ ό,τι αφορά στον «ψαλιδισμό» της ελληνικής ΑΟΖ; Το θέμα αυτό εύλογα θα τεθεί όποτε οι τέσσερις χώρες Λιβύη, Αίγυπτος, Τουρκία και Ελλάδα βρεθούν στη Χάγη.
Βέβαια κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι δυο προαναφερθείσες Συμφωνίες δεν έχουν την ίδια διάσταση ή βαρύτητα. Οι «Πρέσπες» σχετίζονται με ζητήματα σχετικά με την εθνική ταυτότητα και γλώσσα ενώ οι ΑΟΖ με την εθνική κυριαρχία. Είτε αναφερόμαστε όμως στο πρώτο ζήτημα είτε στο δεύτερο είτε σε κάτι άλλο όμοιο, όλα αυτά κινούνται στους ίδιους κανόνες που πολύ απλά προτάσσουν το εξής:
Όταν ορθώνονται εμπόδια λόγω λαθών ή άλλων αιτιών και οι περιορισμοί που υφίστανται είναι ανυπέρβλητοι, η βέλτιστη λύση δεν είναι εφικτή. Οπότε επιδιώκεται η συμφερότερη για τη χώρα δεύτερη καλύτερη λύση. Διαφορετικά δεν υφίσταται συμφωνία. Αυτός είναι ο γενικός κανόνας όποιο και αν είναι το «βάρος» της εκάστοτε Συμφωνίας !
Δημήτρης Μάρδας
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
Π. Αν. Υπουργός Οικονομικών, και Υφ/γός Εξωτερικών, π. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης
